Nieuwste onderzoek! 6 natuur-interventies die burn-out voorkomen en herstellen (+Checklist voor de wandelcoach)

Wandelcoaching vaag of zweverig? Hoor je het ook wel eens? ‘Leer je de ander dan wandelen? Haha. Of bomenknuffelen?’ Soms horen studenten in de Wandelcoach Opleiding dit soort reacties. Is wandelcoaching dan vaag of zweverig? Welnee.

Agnes van den Berg, hoogleraar natuurbeleving (RUG), deed eerder al onderzoek naar het effect van onze wandelcoachmethodiek en schreef samen met Femke Beute het artikel ‘Walk it off’. Daphne Meuwese (VU) onderzocht begeleiding in de natuur en promoveerde op ‘When in need, nature is there for you’. Er zijn tal van onderzoeken over het effect van natuur en van wandelen op onze mentale gezondheid. Geen flauwekul dus.

Nu is er nieuw onderzoek. Voor het eerst in Nederland onderzocht Roald Pijpker het effect van begeleiding in de natuur op het herstel van mensen met chronische stress en burn-out*.

Hij identificeerde zes natuurinterventies die grote impact hebben op het herstel. Je leest ze in dit artikel en vindt er meteen passende wandelcoach-oefeningen bij.

Oda Salomons schreef dit artikel
Oda ontwikkelde de trainingen ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ en ‘Wandelcoaching naar Vitaliteit’ in samenwerking met ons bureau. Ze deed dat op basis van haar ervaring, haar opleidingen en de nieuwste wetenschappelijke inzichten op dit gebied.

Roald Pijpker promoveerde op 19 oktober ‘22 met zijn proefschrift ‘Employee Burnout: Prevention, Recovery, and Outdoor Therapy.’ Hij deed zijn onderzoek onder andere bij de Buitenpsychologen. Een van hen volgde onze Wandelcoach Opleiding en zij passen deels dezelfde interventies toe die wij ook in onze wandelcoaching inzetten. Het model en de onderzoeksresultaten zijn belangrijk voor wandelcoaches.

Waar je in het model de termen ‘therapeut’ en ‘cliënt’ leest, kunnen ook ‘wandelcoach’ en ‘coachee’ lezen.

Model voor begeleiding in de natuur bij stress en burn-out

Eerst het model. Roald Pijpker ontwikkelde op basis van zijn onderzoek onderstaand interventie- en evaluatiemodel voor het buiten begeleiden bij stress en burn-out.

Bron: Pijpker (2022)

Hoe kun je het model lezen?

Dit model is een eenvoudige weergave van de complexe werkelijkheid van de begeleiding bij burn-out. Het model werkt als een spiegel of bril hoe we op basis van de huidige wetenschappelijke bevindingen de werkelijkheid waarnemen en interpreteren.

Het model onderscheidt vier fasen naar herstel:

1. De crisis van burn-out onder ogen zien.
2. Onderzoeken van de triggers voor stress én de bronnen voor veerkracht en herstel.
3. Empoweren van de cliënt. Nieuwe vaardigheden en strategieën ontwikkelen (in de omgang met stress).
4. Weer terug aan het werk.

Daarnaast zijn er twee overkoepelende algemene bronnen van veerkracht die het herstelproces vergemakkelijken, en daarmee onderwerp van onderzoek zijn gedurende het traject:

• Sociale steun. Bijvoorbeeld van familie, collega’s, behandelaar.
• Zelfregie over het herstelproces. Daarmee herwint de cliënt een gevoel van controle. (In de bijlage onderaan het artikel lees je meer over de vier fasen naar herstel en behandeldoelen per fase en de bronnen van veerkracht.)

Promovendus Roald Pijpker

Zes natuurinterventies. Zet jij ze in ook in?

In dit eerste Nederlandse onderzoek identificeert Roald Pijpker zes natuurinterventies die impact hebben op het herstel bij stress en burn-out. Deze zes natuurinterventies komen aan bod in de Wandelcoach Opleiding en in de training ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’. De genoemde voorbeelden komen uit het onderzoek van Roald.

1. Actief in de natuur – lichamelijke activiteit

Een cliënt vertelt: ‘Het wandelen buiten helpt om zowel mijn brein, gedachten, als lichaam ‘aan te zetten’, dat maakt het makkelijker om gedachten en opvattingen te veranderen en dingen te delen.’
Therapeut: ‘Te snel wandelen is een mooie metafoor. De cliënt raakt buiten adem en kan nauwelijks nog een gesprek voeren. Ik vraag cliënten of ze op hun werk ook twee meter voor de troepen uitrennen. En: Wat zou er gebeuren als je langzamer wandelt?’

Met de wandelcoachoefening ‘Je natuurlijke tempo’ kun je coachees, die gehaast zijn, het druk hebben, en dit cognitief proberen op te lossen helpen. Je kunt ze bewust maken van hun snelle tempo en hen laten ontdekken wat hun echte, natuurlijke tempo is. De oefening vind je ook in het boek ‘Wandelcoaching bij stress en onzekerheid; 7 stappenplan voor coaches die de natuur in willen’.

2. Mindfulness en meditatieoefeningen in de natuur – lichaam en brein met elkaar verbinden

Een cliënt vertelt: De ademhalingsoefeningen waren in het begin echt vreemd. Ik heb het toch maar gedaan, maar het was niet wat ik verwachtte van een therapeut. Veel later realiseerde en ervaarde ik dat mijn ademhaling een belangrijk deel van de puzzel was waarom ik zoveel stress had. Een correcte ademhaling hielp bij het verlichten van stress.’

Wandelcoachoefening: De Basiswandeling is een prachtige oefening: je coachee komt op adem, ervaart zijn lichaam én de sensaties in de natuur. Hij voelt zich weer mens. En dan vertelt hij je wat er werkelijk toe doet. Zo kom je eerder tot de kern Download de Basiswandeling hier. Je beluistert de Basiswandeling hier.

3. Natuurmetaforen. Natuur als spiegel voor zelfreflectie

Cliënten geven aan dat natuurmetaforen hen hielpen om te vertellen over hoe ze zich voelden op dit moment in vergelijking met het verleden. En ook wat ze willen bereiken in het proces van herstel naar de toekomst.

Wandelcoachoefening. De Bomenschaalvraag geeft je coachee de mogelijkheid om naar twee momenten in zijn leven te kijken en om een eerste concrete stap te formuleren en te nemen. Je vindt de oefening in het boek ‘Wandelcoaching bij stress en onzekerheid’.

4. Relaties aangaan. De natuur ondersteunt de relatie tussen cliënt en behandelaar

Veel cliënten en therapeuten rapporteren een sterke relatie. Het buiten wandelen ondersteunt een natuurlijke flow in de conversatie en geeft meer ruimte aan stilte. Beiden ervaren een gevoel van verbinding met de natuur en voelen dat je deel uitmaakt van een groter geheel.

Samen buiten wandelen wordt als meer gelijkwaardig ervaren. Dit gaf cliënten een gevoel van zelfregie over het herstelproces en het ervaren van sociale steun: twee belangrijke bronnen van veerkracht, zoals je eerder las.

Een cliënt vertelt: ‘Naast elkaar wandelen is minder confronterend. Het voelde alsof ik meer ruimte had voor mijn verhaal. We spraken over essentiële zaken voor mijn herstelproces, over zingeving buiten werk, het was een heel diep gesprek. Geen doe-dit-doe-dat-bullshit, die iedereen kan vinden in boeken over burn-out of bij elke huisarts.’

Wandelcoachoefening ‘In de maat’. Wanneer je met je coachee wandelt, gaat de synchronisatie van je lichaamsbewegingen vaak vanzelf: je gaat in de maat lopen. Toch is het goed je er bewust van te zijn en je bewegingen aan te passen. Een grotere synchronisatie geeft een betere samenwerking. Het heeft mooie en verbindende effecten. Je leest het in Synchronie. Zó beïnvloedt het wandelcoaching (met filmpje) en De psychologie van het wandelen.

5. Cliënt motiveren tot interacties met de natuur

De manier waarop de cliënt interacteert met de natuur geeft je info. Kijkt iemand bijvoorbeeld in gedachten naar de grond (aandacht naar binnen) of observeert hij de natuurlijke omgeving (aandacht naar buiten). Je kunt er natuurlijk altijd een vraag over stellen.
Een therapeut vertelt: ‘We kwamen op een pad waar een vliegenzwam helemaal alleen stond. De cliënt werd plotseling emotioneel en moest huilen, terwijl ik net dacht: hoe kan ik toegang tot haar gevoelens krijgen? Ze legde uit dat ze erg eenzaam was en dat de vliegenzwam die daar zo eenzaam stond, haar gevoelens representeerde.’ Ontroerend hè.

6. Natuurlijke elementen voor specifieke oefeningen. Experiential learning, leren door te doen en hierop te reflecteren

Experiential learning is een krachtige manier van leren. We leren veel sneller door fysiek te ervaren en hierop te reflecteren. In plaats van praten creëer je ervaringsgerichte interventies.

Wandelcoachoefening: ‘Obstakels op de weg’, is een goed voorbeeld. Stel dat een lastige situatie op je werk deze omgevallen boom is. Hoe ga je hiermee om? Loop je eromheen? Spring je erover? Stamp je erop? Of iets anders? Het lichaam van je coachee bevat informatie. Wat is de eerste neiging van het lichaam?

Een therapeut vertelt: ‘De focus op terugkeer naar het werk kan worden geïnternaliseerd door de oefening ‘verleden-heden-toekomst’ in de natuur. De cliënt selecteert drie bomen die weerspiegelen waar hij of zij vandaan komt, momenteel is en waar het gewenste resultaat is. Door fysiek stil te staan bij de drie situaties, ervaart en ontdekt de cliënt meer over het verleden, het heden en de toekomst – waar wil iemand naartoe bewegen?
De oefening doen we in onze Wandelcoach Opleiding.

Een checklist voor jou wandelcoach

Wandelcoach, de zes natuurinterventies kun je zien als een checklist. In hoeverre pas je de zes interventies toe? Zijn er interventies die te weinig aandacht krijgen? En hoe kun je ze verder ontwikkelen?

In de Wandelcoach Opleiding en in de training ‘Wandelcoaching bij stress en burn-out’ komen de zes interventies aan bod. Je krijgt de achterliggende theorie en oefent met de verschillende wandelcoachoefeningen.

Roald Pijpker ziet dat de rol van de natuur voor onze gezondheid steeds meer erkend wordt. We zien dat natuur onze fysieke gezondheid verbetert en een gevoel van welbevinden vergroot. Dat is hoopvol nieuws.

Veel succes en plezier met de zes natuurinterventies in je coaching. Heb je vragen over de Wandelcoach Opleiding, -training of heb je een andere vraag? Mail ons . We nemen vlot contact op.

*Burn-out wordt gedefinieerd als ‘een aan werk gerelateerde toestand van uitputting die optreedt bij werknemers en wordt gekenmerkt door extreme vermoeidheid, een verminderd vermogen om cognitieve en emotionele processen te reguleren en mentaal afstand nemen van het werk. Deze vier kerndimensies van burn-out gaan gepaard met een depressieve stemming en met niet-specifieke psychologische en psychosomatische klachten’ (Schaufeli e.a., 2019).

Bronnen:
Pijpker, Roald (2022), Employee Burnout: Prevention, Recovery, and Outdoor Therapy. A Salutogenic Perspective, Thesis, Wageningen University
Schaufeli W, de Witte, H, Desart, S. (2019)

Bijlage: in onderstaande tabel lees je meer over de vier fasen naar herstel, de behandeldoelen per fase en de bronnen van veerkracht