Levenslust en groei
Het barst van de levenslust en het talent in het onderwijs, maar de hoge werkdruk geeft veel stress. Van alle branches is het percentage burn out het hoogste in het onderwijs (19,4%). Al jaren.
Ik praat met Saskia van der Schaaf. Zij is van oorsprong psycholoog, werkt bij de AOb, oa als Wandelcoach en verdiept zich op dit moment in de opkomende stroming neuroplasticiteit: ‘Wanneer we anders denken worden er nieuwe verbindingen in onze hersenen gelegd. Tot op hoge leeftijd kunnen we ons leven beïnvloeden.’
Saskia ontmoet als Wandelcoach bij de AOb veel docenten. ‘Ze zijn bevlogen en vinden het geweldig is om kinderen van alles te leren, van betekenis te zijn en vooruitgang te zien bij kinderen. ‘Je ziet ze groeien! Nergens zie je zoveel vooruitgang en ontwikkeling als bij kinderen en pubers’. Maar er is ook werkdruk.
Werkdruk 1: De inspectie verlangt verslaglegging
Docenten willen en genieten van de vrijheid om hun vak, hun lessen in te vullen. Maar dit staat flink onder druk: de inspectie komt de kwaliteit van het onderwijs controleren en dan moet op papier alles in orde zijn. En daar ligt de eis om veel verslagen te schrijven over de voortgang van kinderen.
Saskia: ‘Alles moet worden vastgelegd: elk gesprekje met een ouder, elke les moet geëvalueerd worden. Dat geeft druk. Als school wil je voorkomen dat je het predicaat zwak of zeer zwak krijgt’. Als gevolg van de inspectiedruk: (onderzoek naar de Inspectie van de AOb, zie Onderwijsblad 4 april 2015):
- worden lessen uniformer. Er komen bijvoorbeeld meer klassikale lessen in het Montessori-onderwijs,
- is er meer selectie in het voortgezet onderwijs. Scholen mogen bv wel leerlingen aannemen op het VWO met Havo-advies, maar scholen willen voorkomen dat ze de outputcijfers negatief beïnvloeden.
- is er meer toets- en prestatiedruk.
Dat ontneemt plezier en geeft druk en stress. Sommige scholen oefenen zelfs voor het bezoek van de inspectie!
Werken in het onderwijs: De Regeldrukagenda
Zo komen de bevlogen docenten niet toe aan hun eigenlijke onderwijstaak en dat was nou net de reden dat ze kozen voor dit vak. Leerkrachten voelen zich soms een halve administratieve kracht. Saskia: ‘Eind 2014 is een zogenaamde Regeldrukagenda ondertekend door het ministerie van OCW, werkgevers en vakbonden. Juist om de werkdruk in het onderwijs te verminderen.’
Staatssecretaris Dekker zegt daarin: doe dat waarvan je zeker weet dat het je leerlingen helpt; doe de rest niet. In de Regeldrukagenda staat welke regels worden afgeschaft, verbeterd en vereenvoudigd. En een uitleg wat nu precies wel en niet moet en van wie. Er is nu aandacht voor wat al dat extra werk betekent voor de scholen.
Werkdruk 2: Kritische ouders
Ouders kunnen ook voor emotionele belasting zorgen bij leraren. Terwijl de school wil dat leraren en ouders partners zijn en samen verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan hun kind, krijgen docenten steeds vaker te maken met ouders die invloed willen hebben en kritisch zijn. Soms slapen ze er slecht van. Hoe zeer ze ook hun best doen, docenten kunnen niet aan alle wensen tegemoet komen. Het vraagt een assertieve èn samenwerkende houding.
Werkdruk 3: Voortdurende vernieuwing en digitalisering
Werken in het onderwijs betekent voortdurende vernieuwing. Dat is leuk en goed. Dit vraagt altijd om extra inspanning van leraren. En vaak ook om extra geld wat er lang niet altijd is. Aantrekkelijk 21e-eeuws onderwijs op maat bieden met behulp van digitale programma’s die de lesstof afstemmen op wat juist die leerling nodig heeft: pittig hoor. Het vergt aandacht en een flinke tijdsinvestering.
Werkdruk 4: Hoge verwachtingen
En dan ook, het onderwijs moet veel voorkomen: criminaliteit, terrorisme, het afreizen naar Syrië, te dikke kinderen, ongezond gedrag enz. Van docenten wordt verwacht dat ze goede kinderen afleveren die zelfredzaam zijn in de nieuwe samenleving.
Saskia: ‘We blijken minder goed te zijn in onderwijs aan kinderen met hoogbegaafdheid. Maar in vergelijking met andere landen zijn wij juist weer heel goed in het onderwijs aan leerlingen met een achterstand.’
Werkdruk 5: Grote gevarieerde klassen
In klassen van meer dan 30 leerlingen in het basisonderwijs moet je als leraar aandacht hebben voor álle leerlingen: hoogbegaafden, gemiddelde leerlingen, kinderen met autisme, kinderen met lastig gedrag. Op assistentie is net bezuinigd. Werken in het onderwijs vraagt veel en verschillende kwaliteiten van een docent.
Burn Out: 1 op 5
Saskia: ‘Je kunt je voorstellen dat niet elke docent dit trekt en dat burn out op de loer ligt. In 2012 leed 1 op de 5 van de leerkrachten en docenten aan stress of burn out klachten door hoge werkdruk. Veel hè.’
Tips voor de bevlogen docent/leerkracht die flink onder druk staat
Dus werken in het onderwijs betekent dat de bevlogen docenten flink onder druk staan. Wat kun je doen om te voorkomen dat je uitvalt? Wat kun je doen om (weer) met plezier werken in het onderwijs?
- Denk na over je loopbaan. Wat wil je echt? Hoe wil je werken? Neem je wensen serieus. Praat er vervolgens over in je jaarlijkse gesprekscyclus met je leidinggevende. Vertel over (nieuwe) taken waar je zin in hebt en die je energie geven. Bespreek hoe jij de werkdruk beheersbaar wilt houden. Bereid het gesprek goed voor.
- Kijk in je CAO naar afspraken over werkdruk en taakbeleid en breng de moed op om in gesprek te gaan met je leidinggevende en op te komen voor je rechten.
- Houd het weekend vrij. Werken ligt op de loer maar je hebt tijd nodig om bij te tanken.
- Wandel in de natuur. De natuur maakt je hoofd fris en brengt je lichaam tot rust. Je denken wordt helder en je ontdekt beter wat je wel en niet wilt. Regelmatig wandelen ontspant en verstevigt je. Het geeft je kracht om spannende gesprekken aan te gaan, met bijvoorbeeld je leidinggevende of een ouder.
- Knap op van 2 vragen die je stelt aan enkele vertrouwde collega’s: 1, wat vind jij mijn kwaliteiten? 2, wanneer kom ik het beste uit de verf in mijn werk?
- Volg het programma ‘Lekker voor de klas’ van Jacqueline Boerefijn. Jacqueline is docent biologie en verdiept zich in Positief Onderwijs. Ze geeft de cursus gewoon bij je op school. Kijk op www.positiefonderwijs.nl. Je zult er veel plezier van hebben.
Heb je een aanvullende tip voor leerkrachten en docenten? Een tip die bij jou goed werkte?
Geef je Anti-Werkdruk-Tip (in het onderwijs)!
Werken in het onderwijs is leuk en het geeft ook stress. Welke tip heb je voor docenten en leerkrachten om om te gaan met werkdruk en om plezier te verhogen? Wat werkte bij jou?
Ik wens je heerlijke wandelingen. Besef je dat jij gewoon in orde bent – 100% oké!
Over Het Coach Bureau
Je las een blogartikel van wandelcoach.nl, de website van Het Coach Bureau van Hilde Backus. Leuk dat je op onze website bent!
Opleidingen voor wandelcoaches
Ben je geïnteresseerd in het vak van wandelcoach? We bieden verschillende opleidingen en trainingen.
- Alles over De Wandelcoach Opleiding van Het Coach Bureau
- Onze andere opleidingen en trainingen voor wandelcoaches
Loopbaancoaching & talentontwikkeling
Ben je een professional of manager op HBO/WO-niveau? Heb je het gevoel dat je meer uit je werk en leven zou kunnen halen? Daar helpen we je graag bij.
- Wandel- en loopbaancoaching traject "Ontdek Je Talent"
- Zelfcoachingprogramma "De Zeven Wandelingen"
- Ebooks over talentontwikkeling en zelfontplooiing
Nieuwe artikelen direct per e-mail ontvangen?
Meld je dan aan voor ons gratis e-zine!
Heel herkenbaar wat je schrijft. Ik ben dus een van die docenten die met een burn-out thuis kwam te zitten. Het ergste er van is dat je het zelf doet en dat de school er geen of nauwelijks begrip voor heeft en er niets van leert. Ze gaan gewoon verder op de oude voet. De inspectie is leidend en alles en iedereen moet zich daarop richten. Leerlingen en docenten zijn ondergeschikt. Als school is het namelijk erg belangrijk om van de inspectie een ‘goed’ te krijgen.
Wat je kunt doen? Je grenzen aangeven, zeggen dat je te veel werk hebt en dat je het binnen de uren die je hebt niet voor elkaar krijgt. Om dit te onderbouwen zul je iets moeten doen waardoor je duidelijk kan maken waar jouw tijd in gaat zitten. Dus registreer je werkuren. Dus echt alles, van mail lezen tot gesprekjes met leerlingen, telefoontjes met ouders etc. Dit zal best en hele klus zijn, want je gaat tegen de stroom in zwemmen.
Mijn advies is werk niet in het weekend.
Spreek met jezelf af op wanneer je ’s avonds thuis werkt.
Plan tijd voor sporten, tijd voor je relaties, doe dingen die je belangrijk vindt.
Laat je adviseren door mensen die ervaren zijn op het gebied van werkdruk en hoe je dit structureel in de gaten te kunnen houden.
Wees duidelijk naar de directie en geef zo snel mogelijk aan waar het punt zit en vooral waarom.
Wordt lid van de AOB.
Zorg dat je weet wat je rechten zijn, schakel eventueel een juridische adviseur in.
Ik ben gestopt met lesgeven, zoals ik de afgelopen jaren gewerkt, wil ik niet meer werken. Alles was onderwijs, ik stond ermee op en ging ermee naar bed. Het ergste vind ik dat ik lesgeven enorm leuk vind en dat dit niet kan in het huidige systeem. Een systeem waar de druk voor docenten en leerlingen veel te hoog is en gen aandacht meer is voor de individu.
Dank voor je reactie Jurjen. Wel zonde dat je van lesgeven houdt maar het niet trekt in het systeem. Ik hoorde het vaker in de coaching.
Dank voor je tips!
Dank voor je reactie Jurjen. Wel zonde dat je van lesgeven houdt maar het niet trekt in het systeem. Ik hoorde het vaker in de coaching.
Dank voor je tips!
Ik zit thuis vanaf begin november 2014. Moet nu weer gaan beginnen maar ben al gewaarschuwd dat ik niet echt meer welkom ben. Ik ben altijd een zeer gepassioneerde leerkracht geweest en wilde er voor de kinderen altijd een leerfeest van maken. Ik bereikte met mijn manier van lesgeven zoveel. Blije kinderen, blije ouders, wat wil je nog meer? Na een inspectiebezoek, waarvoor ik me uit de naad gewerkt heb ben ik me gaan verzetten tegen de administratieve druk, de toetsen, waarmee je de kinderen zoveel kwaad doet. Ik ben actie gaan voeren, heb ook een facebook pagina; leerkrachten met een burn-out. Na een paniekaanval ben ik ziek thuis komen zitten. Na enige maanden heb ik het actie voeren weer opgepakt. Er komt bitter weinig reactie. Eigenlijk alleen van mensen, die gestopt zijn met lesgeven. Niemand durft!!! Wat zijn onderwijzers toch bange schapen! Ik kan het me niet permitteren om te stoppen met werken. Ik moet terug en wil dat ook wel voor de kinderen. De tip om alleen maar datgene te doen dat je kan is niet de oplossing. Ik heb ervaren dat als je administratie niet tip top in orde is, je het jaar erop in de problemen komt als een kind verwezen moet worden naar een instantie of bv. hulp bij dyslexie. Mijn tip is schaf een dictafoon aan die er word bestanden van maakt. Op deze manier hoef je alleen nog te archiveren in het leerlingvolgsysteem.
Met vriendelijke groet,
Angelique Lees
Beste Angelique,
Dank voor je reactie. Heel moedig dat je zo duidelijk durft te zijn over de administratieve druk. Pijnlijk dat je weinig steun krijgt. Het is ook spannend want jij merkt al dat je niet meer (of minder) welkom bent en het heeft je gezondheid geen goed gedaan. Begrijpelijk dat andere dat willen voorkomen. In andere organisaties speelt dat ook. Mensen willen hun baan niet op het spel zetten.
Heb je al steun gevraagd van de Algemene Onderwijsbond? Daar zijn ze er om je te steunen. Bv Psycholoog/Wandelcoach Saskia van der Schaaf. Vraag eens een gesprek aan met haar. Zij is ook zo bevlogen. Want dat is prachtig aan je: je bent een gepassioneerde leerkracht met blije kinderen en ouders en goede resultaten. Het zou zonde zijn als je je werk niet meer kon doen.
Dank voor je dictafoon-tip die wordbestanden maakt. Is dat ook een app?
Ik wens je veel sterkte en als ik iets kan doen: graag!
Hilde
Belangrijkste tip tegen stress voor mij is: focussen op wat er voor je ligt op dit moment. Je kunt niet alles tegelijk, je kunt niet aan alles tegelijk denken. Sommige dingen lossen zichzelf op, andere hebben nu op dit moment aandacht nodig. Daarin het onderscheid kunnen maken is de sleutel. Voor mij werkt daarin structuur en overzicht. Dus een goed bijgehouden agenda met daarin alle bijzonderheden en aandachtspuntjes van elke afspraak. Op vaste momenten even een pas op de plaats om te kijken of de koers nog steeds goed uitgestippeld is. En vooral in de actie zelf niet vast vooruitkijken naar de volgende 5 puntjes. Die lijn heb je vooraf al bedacht. En uiteraard momenten van ontspanning en ontlading. Lao Tse zei: “Heb je haast? Ga dan zitten.” Ik zou toevoegen: “Heb je veel haast? Ga dan liggen.”
Hallo Milou, dit is een prachtige tip! Een sleutel.
De druk wordt uiteraard ook alleen maar opgevoerd inderdaad. Opzicht ook logisch als je kijkt naar de ontwikkeling van de mensheid. De generaties worden steeds anders natuurlijk, hoe ouder je bent als leraar hoe moeilijker het blijft worden om je hier aan te passen. Daarnaast ook de bijkomende digitalisering waarbij veel onderwijzer maar gewoon in het diepe gegooid worden.
Nu voor de 2 e keer een burn out. Ik stop er mee; zoek maar iemand anders die zo gek is dit ondergewaardeerde werk te doen.
Hallo Elsbeth, wow je hebt er goed genoeg van. Vervelend hoor. Terwijl er zoveel bevlogen mensen werken in het onderwijs worden docenten zo erg belast. Heb je goede begeleiding? Welkom natuurlijk. Wandelen in de natuur helpt!
Voor de 2 e keer een burn out! Tip: wegwezen uit dat krankzinnige onderwijs waar je eigen professie totaal niet wordt gewaardeerd door het management. Je gezondheid is het belangrijkste!
Hoi Elsbeth, ik lees net dit artikel. Een bevestiging van je beleving. Het gaat over basisonderwijs maar geldt ws ook voor voortgezet onderwijs.
“AOb: ‘Werkdruk basisonderwijs moet omlaag’” http://buff.ly/1ocWina
Veel sterkte Elsbeth!
Ik begrijp en respecteer alle reacties die ik hierboven heb gelezen. Onderwijs geven kan zo mooi en dankbaar zijn, maar inderdaad, de druk wordt te veel opgevoerd en begrijpelijk dat sommige mensen het niet (meer) volhouden. Ook ik ben uitgevallen, ik werk in het rec-4 onderwijs waar de druk zo mogelijk nog hoger is vanwege alle leerlingen die ons schoppen, slaan of uitschelden. Ik kan een klas vol zulke kinderen niet meer aan. Gelukkig besef ik dat nu, ik stop er ook mee maar wat nu? Ik ben begin 30, heb dit 10 jaar gedaan maar kan geen kant op…. Gelukkig gaat binnenkort loopbaanbegeleiding starten maar mocht er iemand zijn die weet waar ik met mijn pabo-diploma terecht kan buiten het onderwijs….please let me know…
Oh ja en heb ik wel een tip…?
Wat ik de afgelopen tijd heb geleerd is dat wat je doet goed is, het hoeft niet perfect want dat is niemand.
Lukt het niet om het vandaag af te maken, morgen is er weer een dag.
En vooral: volg je hart. Doe wat je wilt en laat los wat niet meer gaat en dan heb je twee handen vrij voor nieuwe mogelijkheden!
Dat klinkt goed en optimistisch.
Veel mensen kennen deze waarheden. Hoe lukt het je om het in de praktijk te leven?
Laat het ons weten!
Hallo,
Ja inderdaad een hoop waarheden die mensen wellicht kennen. Ik probeer alles wat ik ervaar en wat ik tegenkom en mij druk geeft of stress te relativeren en vooral los te laten.
Verder doe ik alles op mijn manier, zo goed als ik het kan en als dat niet voldoende is dan kan ik daar toch niks aan doen. Vroeger dacht ik dan dat ik faalde en het beter moest doen maar nu accepteer ik wat mijn grenzen zijn en ga ik er niet meer overheen uit zelfbescherming.
Hallo, dat is een pittige ervaring. Goed dat je loopbaanbegeleiding hebt, zodat je vanuit jezelf kunt kiezen wat jou goed zal doen. Van hieruit kun je kijken of er andere rollen bij je passen in het onderwijs of elders.
Verder leven we in een tijd van ‘een leven lang leren’. Dus welke opleiding zou je willen doen? Veel plezier met het loopbaantraject! En succes met de uitkomst. Laat je me weten of we iets kunnen doen?
Hallo, Bedankt voor je reactie!
Ik heb inderdaad veel zijn in het loopbaantraject, voelt alsof ik verder kom en niet meer stilsta. Ik zou graag in de zorg willen gaan werken dus ik denk al een bepaalde richting op! Ik heb er vertrouwen in dat ik mijn plek wel ga vinden!
Succes met de wandelcoaching!
Heel veel herkenbaars en ook weer niet.
Zelf ben ik 1 van die docenten die altijd weer nieuwe dingen uitproberen en genieten van het experiment. Daar kan ik geen genoeg van krijgen. Maar de laatste tijd merk ik de haarscheuren op. Allereerst is mijn partner ernstige hartpatiente en heeft zij veel moeten inleveren in haar leven. Het gaat mentaal gezien goed nu maar dat heeft een stevige wissel getrokken op de energiehuishouding. Het tweede dat me begint op te breken is dat ik nog steeds geacht wordt net zoveel productie te leveren als een jonge hond. Ik heb weliswaar nog een halve bapo maar daar komt in de praktijk bitter weinig van terecht. Wat me echter het allerergst opbreekt is de steeds verder afnemende motivatie van mijn leerlingen (ik geef overigens Duits hetgeen misschien 1 vd redenen is voor de afname). Koppel daaraan de druk vanuit de directie dat de examenresultaten boven het landelijk gemiddelde moeten – iets wat we maar niet kunnen bereiken – dan gaat het vlammetje langzaam uit nu. Voor het eerst van mijn leven vraag ik me nu af of ik dit de laatste 9 jaar van mijn carriëre moet blijven doen. Heb het altijd met heel veel plezier gedaan maar nu niet meer.
Ik ben op zoek naar een andere baan in feite waarin ik weer enthousiast kan worden. Van de andere kant snak ik naar rust en kalmte om ook zonder druk allerlei nieuwe digitale zaken uit te proberen. Kortom: turmoil!
Hallo Frank,
Dank voor je bijdrage. Je oorspronkelijke drive lijkt nog aanwezig om met plezier les te geven, leerlingen echt iets bij te brengen en nieuwe dingen bedenken en uitproberen. Maar er wordt dus flink aan getornd: zowel prive en ook op je werk. Je plezier is verdwenen. Pijnlijk. Ik hoor het vaak, vooral in onderwijs en zorg. Wat goed dat je een andere baan zoekt. Weet je al welke? Mogelijk dat daarin ook meer rust zit.
Wat kunnen wij voor je doen?
Hallo, ik ben nog steeds, al 26 jaar, een bevlogen kleuterjuf. Dat er voor het leggen van een goede basis bij jonge kinderen vooral hele slimme en hoogopgeleide mensen nodig zijn, is niet bekend. Dat maakt het beroep ondergewaardeerd: volle groepen en niet kunnen inspringen op wat kinderen nodig hebben dan.
Het echte probleem zit ‘m in de stichtingen (Ton van Haperen schrijft zo vaak over het verrotte systeem): lekker managementlagen ertussen proppen en uiteindelijk zeggen dat je van 4 kleutergroepen naar 3 moet en dan wel in januari weer extra formatie krijgt: Zie het als een kans wordt er dan gezegd. Zo flauw eigenlijk
Ik blijf bevlogen, maar vind dat steeds moeilijker. De jongste, meest kwetsbare en leerlingafhankelijke kinderen zijn de dupe. (En straks lopen de ouders weg naar een school waar niet aan h