Je coachee blijft maar klagen (of praten). Wat nu?

‘Ik loop helemaal vast met mijn coachee,’ zegt wandelcoach Laura. ‘Ze klaagt over haar leidinggevende die verkeerde besluiten neemt en haar partner die haar niet ondersteunt. Zij hebben de schuld van haar overbelaste gevoelend. Ze kijkt daarbij zo verontwaardigd, dat irriteert me maar maakt me ook bang. Straks is ze ook niet tevreden over mij. Hoe kan ik haar haar eigen aandeel in de situatie laten zien?’

Herkenbaar? Wat doe je als coach wanneer je coachee niet in beweging komt en maar blijft praten over problemen? Hoe breng je het proces weer in beweging als je merkt dat je vastzit?

Oda Salomons is wandelcoach, psycholoog en trainer en geeft onze splinternieuwe verdiepende training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’, waarin je leert hoe jij als wandelcoach met lastige ‘tegenwind’ in je coaching vruchtbaar kunt omgaan. Je leert de kracht van contact houden in de lastigste coachsituaties. En je coachee neemt daadwerkelijk stappen die hem of haar verder brengen.

Wanneer het spannend wordt in het contact kiezen we vaak voor de kortste uitweg. We willen de ander helpen en we willen vooral ook van de spanning af. Toch kunnen we dan de verbinding met de ander verliezen. Hoe komt dat? En wat kun je doen als wandelcoach? Oda kijkt met je naar de 4 niveaus van luisteren, een verhelderend model ontwikkeld door Otto Scharmer.

Automatisch luisteren

Ons brein werkt zo: als iemand een verhaal vertelt, vult je brein al snel de lacunes in. We kleuren met onze associaties en beelden uit onze eigen geschiedenis het verhaal van de ander in. Zo maken we ons eigen verhaal in plaats van het verhaal van de ander te begrijpen. Dat is heel gewoon en zo leven we meestal vreedzaam langs elkaar heen. In een goede sfeer neemt de ander je oordelen, meningen, adviezen, interpretaties en analyses van je automatische luisteren voor lief.

Maar het lastige is dat we dit bij spanning en stress in de relatie dit ook doen. Zo’n luisterhouding staat haaks op twee belangrijke coachcompetenties die goed zijn om te ontwikkelen: luisteren zonder oordeel en present zijn. Kijk mee naar de andere niveaus van luisteren.

Feitelijk luisteren

Feitelijk luisteren is de tweede manier van luisteren. Hier zet je het raam open voor het perspectief van de ander. Je bent dan met je aandacht volledig bij het inhoudelijke verhaal van je coachee. De ander vindt dat heel fijn. Want wanneer is iemand er écht helemaal voor je? Als coach ben je met je lichaamshouding toegewend naar de ander.
Wandelcoaches die ik spreek merken dat ze op deze manier vaak luisteren tijdens een kennismakingsgesprek. Deze manier van luisteren helpt heel goed om feiten boven tafel te krijgen. Wanneer je empathisch gaat luisteren (de derde manier van luisteren), ga je al snel richting coachen.

Met Empathisch luisteren luister je naar wát iemand zegt en je luistert naar hóe je coachee zijn of haar verhaal vertelt. Je verplaatst je in de gedachte- en gevoelswereld van de ander en probeert te begrijpen wat hij/zij denkt en voelt. Je kijkt vanuit de ander naar zijn situatie kijken en laat je eigen mening even los. Niet gemakkelijk hoor, maar als het lukt staan je zintuigen wagenwijd open en hoor je dat al die informatie iets vertelt over de ander. Inclusief alle uitgesproken en niet-uitgesproken energie en emoties. Door deze manier van luisteren geef je de ander psychologisch de ruimte.

Embodied luisteren – de wereld met nieuwe ogen bekijken

De meest vernieuwende vorm van luisteren brengt je in contact met wat er werkelijk speelt in de situatie. Je komt in een veld van intens gewaar zijn, een ervaring die moeilijk te verwoorden is. Onze gedachten, emoties, ons ego en onze persoonlijkheid zijn niet meer op de voorgrond en maken plaats voor het afstemmen op de wijsheid. Je luistert met je hele lichaam en je bent helemaal aanwezig in dit moment.

Als je belichaamd aanwezig bent, ervaar je fysiek dat je onderdeel uitmaak van een groter geheel. Net zoals we in de natuur ervaren dat we onderdeel uitmaken van een groter geheel zijn we nu ook niet ‘mensjes’ die van alles voor elkaar proberen te krijgen. Maar we zijn present, onze zintuigen staan open en als wandelcoach (en dat geldt ook voor je coachee) voel je je ruimer en kun je vertrouwen op je kracht. ‘Zijn’ in verbinding met de natuur draagt daaraan bij.
Embodied luisteren, luisteren met je hele lichaam, en met al je zintuigen, opent ruimte voor nieuwe mogelijkheden.

Welke natuurbeelden ontstaan?

Ik laat Laura in de coaching de vier niveaus van luisteren ervaren. Als ik luister vanuit het vierde niveau, en verbinding maak met een open mind, een open hart en een open wil, merken we beiden de ruimte die het geeft. Ik vraag Laura welke natuurbeelden in haar opkomen. Laura beschrijft een stevige berg waar de wind hard omheen waait, een wervelstorm.
Laura: ‘Als ik met mijn aandacht naar de wervelstorm ga, is er veel ruis, een kritische stem, angst, irritatie. Door te schakelen naar mijn rust en kalmte, naar mijn onwankelbare berg, voel ik vertrouwen om vanuit oprechte nieuwsgierigheid mijn coachee te begeleiden, ontdaan van ruis.’

Laura realiseert zich dat ze vooral bezig was met oplossingen bedenken voor zichzelf en haar coachee. ‘Ik moest haar redden en ook mezelf. Ik voelde me een opgejaagd dier die steeds meer uit de kast moest halen om mezelf als coach te bewijzen. Nu zie ik dat de oplossing is juist stil te staan, te vertragen, mij verbinden met mijn stevige berg op momenten dat de wind hard om de top waait, en vandaar uit te luisteren.’

Nieuwe breinpaden van luisteren

Ook al is ons automatische luisterreactie een diep ingesleten breinpad en doen we dat steeds als eerste, we kunnen leren om ruim en open te luisteren. Ons brein is plastisch, hoe oud we ook zijn, en we kunnen nieuwe breinpaden aanleggen. Hoopvol en erg de moeite waard.

Verbindend luisteren in en met de natuur

In de volgende coachwandeling zegt Laura: ‘Oda ik ben zo blij met mijn nieuwe manier van luisteren. Nu hoorde ik coachee P dezelfde dingen zeggen over haar man en leidinggevende, maar omdat ik echt ontspannen luisterde, echt nieuwsgierig was en haar zag en hoorde, brak ze open, ze huilde. Ze realiseerde zich dat ze zelf vecht tegen haar man en leidinggevende. Ze zag haar veeleisendheid. Ze was blij met dit inzicht en we onderzochten samen wat ze wèl zou willen, hoe ze wel zou willen zijn. Ze begint met een gesprek met haar man waarin ze graag naar hém wil luisteren. En ze ziet nu ook allemaal dingen die ze aan hem waardeert. Ze houdt van hem. Het was alsof de dingen op zijn plek vielen. Prachtig.’

Training Wandelcoaching bij Tegenwind

Loop je soms vast in je coaching? Dat je even niet meer weet welk pad je in wilt slaan met je coachee? Dat je twijfelt of je wel voldoende in huis hebt. Je stoort je en kunt je adviezen niet meer voor je houden. Dat is heel gewoon. In de training Wandelcoaching bij Tegenwind ontdek je hoe je, als je getriggerd wordt door stressvolle gedachten en gevoelens, kunt schakelen naar rust en verbindend luisteren. En hoe je vanuit deze krachtige verbindende positie de ander echt ondersteunt tot nieuwe stappen in zijn leven.

Bron:[1] Scharmer, C. Otto (2009), Theory U, Leiding vanuit de toekomst die zich aandient, Christofoor