Zelfreflectie Waarom een eik geen beuk wordt

Er zijn een paar zekerheden in het leven. Een beuk wordt geen eik. Een eikel wordt een eik. Niemand die het in z’n hoofd haalt die zaken om te draaien. ‘Jongens, laten we proberen om van die beuk een eik te maken!’ En toch is dit wat ik coaches soms zie doen. Ook wandelcoaches. Ze projecteren hun eigen ervaringen op hun coachee met als gevolg dat ze niet meer kunnen zien wat hij of zij nodig heeft.

Ik ken bijvoorbeeld een coach die zelf een burn-out had gehad als gevolg van haar thuissituatie. Haar man was al een tijd depressief en de zorg voor het huishouden en kinderen was grotendeels op haar schouders terechtgekomen. Vanwege die ervaring vond ze dat ze andere mensen in een soortgelijke situatie goed kon helpen.

Tot op zekere hoogte had ze gelijk. Levenservaring is immers een groot goed als coach, en voor velen ook een motivatie om te kiezen voor dit werk. Je wilt je ervaring en levenslessen delen met anderen. Waarschijnlijk kun je heel goed aanvoelen en doorvoelen wat je coachees doormaken. Je hebt immers – op een of andere manier – in hun schoenen gestaan.

Maar het wordt een ander verhaal wanneer je je eigen ervaring gaat ‘plakken’ op je coachee. Die ontneem je dan de ruimte om zijn of haar eigen pad te volgen. Net als in de natuur – waar je een boom wel kunt stutten en stimuleren in een bepaalde richting te groeien, maar van een eik geen beuk kunt maken.

In dit artikel wil ik met je kijken hoe je onbevangen naar je coachee kunt blijven kijken – zonder je eigen oplossing op te dringen.

Zelfreflectie_Waarom-eik-geen-beuk_HildeBackus

We doen het allemaal: tegenoverdracht

Je coachee doet het. En jij doet het ook – onbewust. Oude gevoelens en ervaringen overdragen op de persoon met wie je wandelt. Vaak als reactie op iets wat hij of zij zegt of doet. Je reageert vanuit je eigen gevoel. Jou hielp het bijvoorbeeld om assertiever te worden, en je stimuleert je coachee zich daarvoor ook in te zetten.

Dan heb je met ’tegenoverdracht’ te maken (overdracht). Als je je hier niet van bewust bent, kan dat een negatieve invloed hebben op de ontwikkeling van je coachee. Jij bent bezig iets te herstellen wat in een eerdere relatie misliep, en kunt daardoor niet meer zuiver reageren op wat er bij hem of haar speelt. Zo kun je zijn of haar stappen in de weg staan.

Check of jij je gevoelens overdraagt op je coachee

Hoe weet je of je jouw eigen ervaringen en ideeën projecteert op je coachee? Als je een van deze zaken bij jezelf herkent, kan er sprake zijn van tegenoverdracht:

  • Je belandt in een woordenwisseling met je coachee. Jullie zijn bv aan het ‘ja-maren’.
  • Je hebt het gevoel dat je coachee jou wil overvleugelen.
  • Je denkt dat je je coachee moet overtuigen van jouw zienswijze.
  • Het coachgesprek komt niet op gang of stokt telkens.
  • Je denkt: nu overkomt me dit (deze soortgelijke situatie) weer!
  • Na de coachwandeling blijft je achter met een rot of geïrriteerd gevoel.

Zelfreflectie maakt je bewust van tegenoverdracht

Reflecteren is stilstaan bij wat je denkt, doet en voelt, en hoe dat samenhangt met je persoonlijke geschiedenis. Een vorm van leren waarbij je inzicht ontwikkelt in je eigen gedrag. Zo leer je steeds meer over jezelf, wie je bent, wat je motiveert en waar je wilt leren.

Automatische (gevoels)piloot

Als we niet reflecteren, reageren we op de automatische (gevoels)piloot. Natuurlijk zijn al je gevoelens prima, maar het is wel belangrijk dat je je ervan bewust bent. Juist als je wandelcoach bent. Het stelt je in staat bepaalde processen of gedachten bij jezelf te zien en daar ‘ruimer’ mee om te gaan. En wanneer je je meer bewust wordt van waarom je doet zoals je doet, zal je ook het ervaringen-plakken bij jezelf kunnen herkennen én verminderen.
Zelfreflectie-Waarom-eik-geen-beuk_Hilde_Wandelcoach_Opleiding

Reflecteer

Reflecteren op je handelen en gevoelens kán best confronterend zijn, om echt bereid te zijn om jezelf een spiegel voor te houden, en zelf de verantwoordelijk te nemen. Een bewuste beslissing helpt. Zo stimuleer je een open mind bij jezelf en zul je blijven leren. Over jezelf en ook over je coachees.

Ga uit van concrete situaties

Zomaar wat voor je uit reflecteren werkt niet. Het werkt het beste wanneer je kiest voor een concrete gebeurtenis. Bijvoorbeeld een gesprek met een coachee dat niet lekker liep. Of geïrriteerde gevoelens die je had tijdens een wandeling.

Doe het regelmatig

Reflecteren is net fietsen. Als je het wat meer onder de knie hebt, verleer je het niet. Het is wel een vaardigheid die je ‘aan’ moet zetten. En dat doe je het best door het gewoon te doen. Dan merk je vanzelf dat je er beter in wordt.
Bepaal je vaste momenten, bijvoorbeeld na afloop van elke coachwandeling. Een eigen coach of supervisor is natuurlijk super en een intervisiegroep helpt enorm bij zelfreflectie. Dan leer je met sprongen in een veilige situatie. Boeiend hoor.

Pak het systematisch aan

Zelfreflectie gaat goed als je er een vragenlijstje bij hebt dat je elke keer weer doorloopt. Misschien werkt het voor jou ook om je antwoorden op te schrijven, gewoon voor jezelf.

Voorbeeldreflectievragen na afloop van een coachwandeling:

  • Over welke aspecten van je wandelcoaching ben je tevreden in deze wandeling?
  • Wat denk je dat de ander verder hielp? En wat deed je concreet? Wat heb je in huis dat dit zo lukte?
  • Waar lukte het om vragen stellen in plaats van je advies of mening te geven? Waar ging dat minder goed? Wat wilde je de ander duidelijk maken? Op welke punten gaat het over je geschiedenis?
  • Welke gevoelens heb je over de coachwandeling? Wanneer je je naar/rot voelt: wat wilde je de ander eigenlijk zeggen?

Zelfreflectie-Waarom-eik-geen-beuk_Wa

Ben mild en nieuwsgierig

Waak ervoor dat je jezelf veroordeelt. Dat je bij jezelf denkt: wat ontzettend stom dat ik zo reageerde! Want zo zet je jezelf klem. Neem de onderzoekende houding en kijk met liefde en vriendelijkheid, met de ogen van de Innerlijke Vriend. Zo kan je nieuwsgierigheid weer wakker worden en creëer je ruimte om te zien wat er gebeurde en waardoor jij voelde wat je voelde en reageerde zoals je deed.

Reflecteer ook op wat goed gaat!

Het kan verleidelijk zijn om bij zelfreflectie vooral te kijken naar dingen die niet lekker liepen. Sta juist óók stil bij succesjes, dingen waarbij je een goed gevoel kreeg. Dat werkt motiverend. Zo kun je ook achterhalen waardoor een coachee plotseling grote stappen zette. Kun jij zien wat jouw inbreng was? Waar kon jij helderheid brengen?

Waarom het soms moeilijk is

Wanneer je bent opgegroeid in zeer onveilige situatie of wanneer je verwaarloosd bent kan het moeilijk zijn om over jezelf na te denken. De boodschap is immers: je bent niet belangrijk. Met ‘kleine vragen’ zoals ‘waar voel je de buitenlucht op je huid?’, ‘welk pad wil je inslaan?’, ‘welke boom vind je mooi?’ ontdekken mensen dat ze wel dingen weten van zichzelf. Daarom is wandelen en wandelcoachen ook zo geweldig behulpzaam. Dat is ook de waarde van kleine vragen die aan bod komen in de Wandelcoach Opleiding.

Zelfreflectie_Waarom-een-eik-geen-beuk_Hilde_Backus

Zelfreflectie

Als je regelmatig reflecteert op je gedrag en emoties, verwerf je steeds meer zelfkennis. Je wordt je bewust van eventuele (ongewenste) tegenoverdracht, je onbevangen kunnen openstellen voor je coachees en uiteindelijk een betere wandelcoach worden.

Je zult ook zien dat tegenoverdracht bijna niet te voorkomen is. Af en toe glijd je weer uit. Maar je herkent steeds beter en sneller je neiging om ervaringen te plakken. Blijf proberen de ander als ‘nieuw’ te zien. Want daarmee begeleid je de ander het best in zijn of haar proces.

En jij …?

Staat zelfreflectie op een vaste plek in jouw agenda?
Wil je delen wat je zo over jezelf hebt geleerd?
Heeft het je inderdaad een betere wandelcoach gemaakt?

Ik ben heel benieuwd naar jouw ervaringen.

Vertel het ons hieronder in het reactieveld.
Alvast bedankt voor je reactie.
Samen worden we wijzer.

Hilde Backus

Terugkom Wandelcoach Opleiding 2016-04

Hilde Backus van Het Coach Bureau | wandelcoach.nl

Over Het Coach Bureau

Je las een blogartikel van wandelcoach.nl, de website van Het Coach Bureau van Hilde Backus. Leuk dat je op onze website bent!

Opleidingen voor wandelcoaches
Ben je geïnteresseerd in het vak van wandelcoach? We bieden verschillende opleidingen en trainingen.

Loopbaancoaching & talentontwikkeling
Ben je een professional of manager op HBO/WO-niveau? Heb je het gevoel dat je meer uit je werk en leven zou kunnen halen? Daar helpen we je graag bij.

Nieuwe artikelen direct per e-mail ontvangen?
Meld je dan aan voor ons gratis e-zine!

Meld je aan voor het gratis e-zine van Het Coach Bureau