De Teek. Wandelcoach, let op! (Ik had Lyme)

Ik had dus Lyme. Het moet zijn gebeurd toen ik een keer uitrustte in de berm op de fietstocht naar Rome. De teek zal via mijn hand in het gras naar mijn bovenarm zijn gelopen. Ruim een week later merkte ik de rode plek op. Ik schrok me een hoedje.
Via mijn broer, die huisarts is, kon ik starten met een antibioticakuur in Rome. De rode plek werd minder en ik was even gerustgesteld. Maar hij ging niet weg! Thuisgekomen kon ik via mijn huisarts naar het Lyme Expertise Centrum in Nijmegen. Daar ontving ik nog een kuur.
De kern van de plek is nu, bijna een jaar later, nog altijd zichtbaar en de specialist van het Lyme expertisecentrum zegt: ‘Je had Lyme en we hebben het tijdig behandeld, maar doe er alles aan om Lyme te voorkomen want de gevolgen kunnen desastreus zijn.’

In de loop van jaren ontmoette ik verschillende wandelcoaches die door een teek gebeten waren en zo de ziekte van Lyme opgelopen hadden. Enkele knapten weer op na (soms meerdere) antibioticakuren of een alternatieve aanpak met bioresonantie. Maar sommige kampen nog steeds met onvoorspelbare, pijnlijke klachten en zijn geregeld ziek. Heel naar.

De teek en de wandelcoach
Wandelcoach is een beroep zonder bijbehorende beroepsziekten. Een groot deel van je werktijd ben je buiten. Je volgt je hart en ziel in je werk. Je hebt fijne klanten om mee te wandelen. Toch is ons mooie vak niet helemaal zonder risico. Net zomin als ander werk in het groen, zoals een hovenier of boswachter. Een teek kan je leven behoorlijk zuur maken.

bron: Tekenradar.nl

De teek
Hoewel een teek op zich onschuldig is, kunnen vooral schapenteken – de meest voorkomende tekensoort – de ziekte van Lyme overbrengen. Dat komt doordat ze de Borrelia bacterie bij zich dragen. Van die infectieziekte kun je behoorlijk veel last hebben. De afgelopen jaren is het percentage geïnfecteerde teken toegenomen, net als het aantal mensen met de ziekte van Lyme.

Het officiële tekenseizoen begint in april. Maar je kunt het hele jaar door gebeten worden, met onze zachte winters. En zeker als je als wandelcoach vaak in de natuur bent. Daarom vertel ik je hoe je een tekencheck doet – de beste manier om ervoor te zorgen dat je gevrijwaard blijft van dat nare beestje: de teek.

Zo zijn teken

Als je een teek van dichtbij bekijkt zie je dat het een klein plat spinnetje is. Acht poten dus. Je hebt zachte en harde teken, en de schapenteek is een harde teek, met een rugschildje. Een volwassen teek wordt niet groter dan een paar millimeter, behalve wanneer het zich volgezogen heeft met bloed. Dan kan het opzwellen tot 1 centimeter of meer.

Want een teek is een parasitair diertje dat zich voedt met bloedmaaltijden. Het is 24/7 op zoek naar gastheren en gastvrouwen om zich in vast te bijten en hun bloed op te zuigen. Liefst vogels en zoogdieren zoals reeën en schapen, maar als het moet ook mensen. Die merken daar meestal niets van doordat een teek zo slim is om een verdovend stofje mee te nemen.

Teken vallen niet uit bomen

Teken zitten vooral op plaatsen met een hoge luchtvochtigheid, bijvoorbeeld in hoog gras, lage struiken of dood bladerloof bij bomen (daarmee kreeg ik de teek). Je zult ze zelden ín een boom aantreffen. Een teek kan niet springen, en zal dus ook niet boven op je springen.

Als een teek honger heeft zoekt hij gewoon een plek die hoog genoeg is om rustig over te stappen op een passant. Zo nodig klimt hij omhoog langs een grasstengel of tak. En als jij dan net voorbijloopt in je korte broek of zomerjurk, dan is het vlot gebeurd. Maar ook in je bergschoenen en lange broek ben je niet helemaal veilig. De teek kruipt vanaf je schoen naar je been, of doet dat de volgende dag als je je schoenen weer aan doet.

Niet elke teek is gevaarlijk

Slechts 20% van de teken in Nederland is drager van de Borrelia bacterie. In de ene regio is de helft van de teken besmet, in de andere vrijwel geen enkele. Onbekend is hoe dit komt. Huisartsen melden de meeste tekenbeten in de duingebieden aan de kust en op de zandgronden van de Veluwe, Drenthe, Brabant en in het midden van het land. In Amelisweerd ben ik dus ook niet veilig. En in het buitenland kan het dus ook gebeuren.

Niet elke besmetting leidt tot de ziekte van Lyme

Jaarlijks worden ruim 1 miljoen mensen gebeten. Ongeveer 2% van alle tekenbeten leidt tot de ziekte van Lyme, dus dat valt mee. Als je bent gebeten door een besmette teek betekent dat ook niet perse dat je de ziekte van Lyme krijgt. Vaak kan je eigen afweermechanisme de bacterie tot stilstaan brengen. En natuurlijk: je verlaagt de kans op infectie enorm als je de teek snel verwijdert.

bron: Tekenradar.nl

Hoe merk je dat je besmet bent?

Het eerste wat je ziet is een rode ring of vlek op je huid waar de teek je heeft gebeten. Meestal is dat een paar dagen na de beet. Maar let op: dat kan ook pas na een paar maanden. En sommige mensen blijken besmet te zijn zonder dat ze ooit een rode ring of vlek hebben gezien.

Die ring of vlek zal eerst groter worden, om uiteindelijk te verdwijnen. Dat betekent niet dat de bacterie dan ook weg is. Houd de plek waar je gebeten bent dus een aantal maanden goed in het oog.

Je kunt je in het begin grieperig voelen, dat maakt het lastig. Het zijn verschijnselen die we allemaal wel eens hebben. Maar na dat stadium kun je neurologische klachten krijgen, variërend van verlamming van de spieren in je gezicht of vermindering van spierkracht in een arm of been, plus hartritmestoornissen en gewrichtsklachten. En je wordt moe. Heel moe.

In het begin na de tekenbeet (links) en de tekenbeet na 1 kuur (rechts)

Voorkom dat je gebeten wordt

Tja, de beste manier om te voorkomen dat je gebeten wordt is niet de natuur in gaan. Maar daar was het ons wandelcoaches nu net om te doen. Wat kun je dan doen om te voorkomen een teek zich aan je vergrijpt?

• Blijf op de paden, dan is de kans vrijwel nihil. Zo voorkom je dat een teek die in het hoge gras of een dichte struik wacht, je zal bijten. Niet zo avontuurlijk, wel effectief.
• Je kunt veel doen met je kleding als je van de paden af gaat: draag dan dichte schoenen, een lange broek en dito mouwen. Overweeg om je broekspijpen in je sokken te stoppen. Dat kan wel een heel gedoe zijn.
• Je kunt ook je kleding behandelen met insectenwerende middelen als Permetrine en DEET. Of je huid insmeren met een antimugmiddel dat DEET bevat. Ik vind het niet zo lekker, dat spul. Eucalyptusolie en tea tree olie helpen ook goed.
• Voor de zekerheid heb ik altijd een tekentang bij me.
• Maar doe ook weer niet te verkrampt, teken zijn heel goed te verwijderen.

Check jezelf

Het belangrijkste is dat je na een wandeling een tekencheck te doen. Check daarbij je huid en je kleren. Eventueel draag je lichte kleding. Daarop zie je de teken makkelijker.

Pak zo’n tekencheck systematisch aan. Werk bijvoorbeeld van boven naar beneden (of andersom). Geef vooral aandacht op plekken waar het lekker warm is, zoals je oksels, liezen en knieholten. Een spiegel kan handig zijn, om bijvoorbeeld naar je rug te kijken.

How to take the teek away …

Als je een teek ziet, kun je het beestje er met een tekentang eruit draaien. Pak de teek zo dicht mogelijk op je huid vast, draai en trek hem er rustig uit. Het kan ook met een pincet of een tekenkaartje, maar daar heb ik geen ervaring mee. Ga naar de huisarts als het niet lukt.

En let op: bewerk de teek niet eerst met alcohol of olie. Dat deed ik vroeger ook, maar toen waren de teken nog niet besmet. Met alcohol ontspant de teek en loost hij zijn bacteriën.

Na het verwijderen van een teek kun je soms een rood plekje op je huid zien. Dat is gewone huidirritatie. Wordt de plek groter? Ga dan alsnog naar de huisarts.

Wat doe je met al deze kennis?

Ik had weleens een teek, maar haalde hem eruit en maakte me geen zorgen. Door mijn Lyme-ervaring en de wandelcoaches met de ziekte van Lyme ben ik gealarmeerd. Een eventueel besmette teek kun je op tijd verwijderen. Maar zelfs als je daarmee te laat bent is herstel nog mogelijk.

Is het een idee om het doen van een tekencheck mee te delen met je coachee? Maak het onderdeel van de huishoudelijke mededelingen die je aan het begin van het wandelcoachtraject toch al doet.

Handige sites

www.tekenradar.nl
www.lymevereniging.nl
www.rivm.nl/Onderwerpen/T/Tekenbeten_en_lyme
www.radboudumc.nl/patientenzorg/aandoeningen/lymeziekte

En jij…?

Houd jij er rekening mee tijdens het wandelen of wandelcoachen?
Doe je altijd een tekencheck?
Ben je misschien zelf ooit gebeten door een teek? Of heb je de ziekte van Lyme?
Heb je nog andere tips?

Vertel het ons hieronder. Dank voor je reactie. Samen worden we wijzer.

Hilde Backus

© Wandelcoach.nl | Het Coach Bureau