‘Dat veel vrouwen een vorm van autisme hebben is pas de laatste jaren duidelijk geworden’, zegt ontspannings- en wandelcoach Chantal Rijsbergen. ‘Dat komt omdat veel kenmerken uit het autisme-spectrum vaak anders worden geïnterpreteerd bij vrouwen; als overgevoeligheid of ADHD bijvoorbeeld. Bovendien waren autisme-diagnose onderzoeken gericht op mannelijke kenmerken, waardoor vrouwen vaker een verkeerde diagnose kregen.

Deze week is het Autismeweek, georganiseerd door de Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA). ‘Ik ben blij met zo’n week’, zegt Chantal. Het geeft helderheid over wat het werkelijk betekent. Ik leg graag uit hoe dit zit, en vertel hoe het voor mij was om te ontdekken dat ik een vorm van autisme heb.’

Stereotype tv

‘Weet je nog die film Rain Man met Dustin Hofman? Of die tv-serie het A-woord? Dat is een heel rechtlijnige manier om over autisme te denken. Klassiek autisme, asperger en pdd-nos zijn gelukkig al afgeschaft als diagnoses, die zijn veel te beperkt en stigmatiserend. Er zijn enorm veel verschillen tussen mensen en daarom noemen we het een spectrum. Je kunt uitgaan van hoofdkenmerken.

  • Je kunt je onhandig voelen in de sociale omgang en in de communicatie. Je kunt het bijvoorbeeld lastig vinden om over koetjes en kalfjes te praten, soms mis je hints die mensen geven. In tegenstelling tot wat er vroeger gedacht werd kunnen mensen met een vorm van autisme zich goed inleven en ze nemen echt niet alles letterlijk. Vrouwen ontwikkelen sociale vaardigheden en doen het vaak door gedrag te kopiëren, daarom is het bij hen juist lastig te ontdekken.
  • Je houdt ervan dat dingen blijven zoals ze zijn. Dat geeft rust. En je kunt van herhalende activiteiten houden. Je verdiept je ergens graag in en specialiseert je erin. Sommigen mensen vinden veranderingen best lastig, maar anderen ook weer niet: vrouwen blijken weer flexibeler te zijn.
  • Over het algemeen is er een hogere gevoeligheid voor sensorische prikkels. Je filtert niet zo gemakkelijk dingen uit, dus er komen veel prikkels binnen. Je neemt dingen zorgvuldiger en gedetailleerder waar, dus dat kost je meer verwerkingstijd en energie.’

Net zoals Chantal draaien veel vrouwen met een vorm van autisme gewoon mee in de maatschappij, ze hebben een baan en een gezin. Maar na zo’n dag werken zijn ze vaak doodmoe. Ze hebben de hele dag voldaan aan verwachtingen en verplichtingen. En eigenlijk is dat te veel en gaan ze continu over hun eigen grenzen.

Keerpunt

Chantal Rijsbergen wandelcoach‘Toen ik vier jaar geleden de diagnose autisme kreeg was ik eigenlijk opgelucht, ik begreep ineens waarom ik altijd zo moe was. Ik ging altijd maar door en door, maar eigenlijk kon ik dat dus niet. Ik pushte mezelf veel te veel, om maar in dat beeld te passen van hoe ‘het hoort’. De diagnose hielp mij om dat niet meer te doen. Dat gaf me een nieuwe richting: een leven dat over mij ging in plaats van wat ik dacht dat ik moest doen. Een verademing.’

Chantal was jaar na jaar vastgelopen in haar onderwijsbanen, onder andere als docent Engels. In een baan als onderwijskundig begeleider, een functie die nieuw was gecreëerd, waren geen duidelijke kaders. Chantal mocht er zelf invulling aan geven. ‘Voor veel mensen heel fijn maar als er iets is, wat voor mij niet werkt, is dát het wel!’, lacht Chantal. Dat constante vastlopen, zorgde voor een keerpunt. ‘Het was tijd om mijn grenzen te kennen en daarnaar te handelen. Wat kan ik? Wat wil ik? In welke vorm? Ik weet steeds beter wat ik wil en wat voor mij past. Dat doet me echt goed’.

Ontspanningscoach

Zo ontdekte Chantal dat ze het liefst werkt vanuit haar eigen bedrijf Upside Down Body & Mind, waar ze in 2016 mee startte. Ze is ontspanningscoach en biedt yoga en massage en ze wilde verder in wandelcoaching. ‘Toen vond ik de Wandelcoach Opleiding van Het Coach Bureau, ik was meteen getriggerd. Het leek me een waardevolle toevoeging om zélf wandelcoaching aan te bieden, naast yoga en massages. Ik startte met de Wandelcoach Opleiding en het was een schot in de roos! Ik ervaarde meteen de ontspannende werking van het buiten zijn, van de natuur en ook van het vanzelfsprekende in beweging komen, zowel op fysiek als mentaal vlak. Alles sloot zo mooi aan op mijn eerdere opleidingen en ervaring. Bijvoorbeeld de contextuele begeleiding, waarbij je kijkt naar de invloeden van onze geschiedenis op ons gedrag. En ook mijn ervaring met yoga-ontspanningsoefeningen en aandacht voor de connectie tussen voelen en denken. De wandelcoachoefeningen zijn waardevol en een aantal oefeningen gebruik ik ook in mijn yogalessen. Top!’

Symbolen in de natuur

‘Ik ben ook heel enthousiast geraakt over het inzetten van de natuur: de natuur biedt veel metaforen. Het is fijn om met coachees op stap te gaan en een koppeling te kunnen maken tussen hun pijn, wensen en doelen en met wat we onderweg tegenkomen. Er zijn altijd objecten uit de natuur voor handen en dan is het fijn voor mensen met een vorm van autisme om een link te leggen naar hun eigen situatie wanneer ze iets ook echt kunnen zien of voelen. En die mogelijkheden biedt de natuur. Je komt op een fijne en toegankelijke manier tot de kern.’

Frisse takken

Ik begeleidde een jonge vrouw die zich enorm onrustig voelde door onrust thuis, de druk van een opleiding en stage. Het lukte haar niet om te ontspannen. Halverwege onze wandeling vroeg ik haar een symbool te zoeken die de minst prettige situatie weergaf en, even later, een ander dat het meest hoopvolle beeld was. Ze vond een klein, beetje dor struikje, bij de waterkant. Ze vond het een lelijk struikje en ze gaf aan dat ze zich vaak zo voelde: lelijk, alleen, breekbaar, soms de moed op willen geven.

Vlak bij het struikje zag ze wat nieuwe takken met een paar jonge blaadjes er aan. Ze vond ze eigenwijs en fris. ‘Zo wil ik zijn’, zei ze. Samen gingen we op zoek naar haar eigen wijs. Ze ontdekte dat ze sterker en flexibeler om kon gaan met wat er op haar bordje lag. ‘Het voelt als een frisse start, ik kan veel meer’. Zodra ze dat had uitgesproken, veranderde haar blik en voelde ze zich ineens meer ontspannen. Fantastisch toch?!

herfst amelisweerd zon boomkruin

Erik Scherder in de Autismeweek

‘In de Autismeweek 2021 staat Bewegen centraal. Ik volgde afgelopen zaterdag de openingsactiviteit: een symposium met onder andere Erik Scherder. Hij is natuurlijk dé man die steeds uitlegt waarom bewegen zoveel impact heeft op ons brein en daarmee op onze ontspanning en helder kunnen denken. ‘Want soms houden mensen met autisme niet zo van sport, ze voelen zich vaak minder op hun gemak in een sportsetting en doen liever iets alleen. Wandelen is daarom zo fijn, natuurgeluiden zijn heel prettig en rustgevend. En voor wie niet?

Bewegen helpt bij spanning herkennen

‘Maar bewegen is voor iedereen belangrijk’, benadrukt Chantal. ‘En vooral ook omdat je voelt en herkent wat er in je lichaam gebeurt. Want je adem en de spanning die je in je lichaam voelt, zijn duidelijke signalen.’ Chantal legt uit dat mensen zonder autisme de spanning in hun lichaam over het algemeen wel herkennen: je ademt hoger, je spant je spieren aan of klemt bijvoorbeeld je kaken op elkaar. ‘Als je beweegt realiseer je eerder waar de spanning vandaag komt, bijvoorbeeld door de verbouwing van je schuur. Dat alleen helpt al.

Maar bij mensen met een vorm van autisme werkt dat anders. Zij hebben die stressopbouw vaak helemaal niet door en gaan door totdat ze letterlijk stilvallen. Dan is het lastig om je bed uit te komen of te reageren op je gezin dat aandacht vraagt. Daarom vind ik het heel belangrijk om samen met mensen met autisme te oefenen met het lichaam. Hoe voelt je lijf? Hoe adem je? Hoe kun je je adem gebruiken om spanning los te laten? Ook kijken we naar de oorzaak; waardoor ontstaat de spanning? En wat kun je eraan doen om de spanning te verminderen? Echt fijn en waardevol om te doen’.

herfst amelisweerd zon boom

Spanningsmeter

Chantal gebruikt een spanningsmeter. ‘Het is eigenlijk een soort thermometer, met verschillende kleuren. We kijken wat er gebeurt bij elke kleur. Wat gebeurt er bij groen, als alles goed gaat? Hoe voel je je dan, wat kun je dan, en hoe merk je dat het goed met je gaat? En bij rood, als het niet goed gaat: wat gebeurt er dan? Daar zoeken we kleine concrete acties bij; wat kun je doen als je iets herkent? Bijvoorbeeld een coachee ontspant als ze een bad neemt, een andere maakt liever een wandeling. Nu dóen ze dat ook echt. En een zonnebril of koptelefoon opzetten helpen ook heel vaak. We structureren de activiteiten bij de kleuren en zo’n schema geeft overzicht en rust.’

Je adem als instrument

Chantal Rijsbergen Upside Down wandelcoach‘Ik gebruik vaak de bodyscan, of de Basiswandeling van de Wandelcoach Opleiding. Dit zijn hele goede oefeningen om spanning in je lichaam te signaleren en los te kunnen laten. Je adem is een prachtig en krachtig instrument. En, je hebt hem altijd bij je! Je kunt je adem gebruiken om spanning te signaleren. En je kunt adem bewust inzetten om te ontspannen. Bijvoorbeeld door je handen op je buik te leggen en daar heel bewust naar toe te ademen. Je kunt dat heel goed doen zonder dat iemand het ziet. Heel fijn ook voor mensen met een vorm van autisme, omdat het niet opvalt. Als je in de rij bij de kassa staat, kun je zo ongemerkt bij jezelf komen en ontspannen.’

Inzetten van je kwaliteiten

Chantal hoopt dat het beeld rondom autisme verder verandert. ‘Want ook mensen met autisme kunnen zoveel meer dan ze denken. Iedereen heeft kwaliteiten. Het is belangrijk dat je zelf weet wat je kwaliteiten zijn zodat je die kunt inzetten. De mensen die dichtbij staan, kunnen ook veel betekenen. Zij kunnen hen ondersteunen in die zoektocht naar kwaliteiten en de ruimte bieden om daar iets mee te doen. Kijk ook naar wat er wél kan. Want er is er altijd van alles mogelijk!’

Upside Down Body & Mind

Chantal Rijsbergen is Ontspannings- en Wandelcoach en ook yogadocent, voor vrouwen met een vorm van autisme en vrouwen die zich overprikkeld voelen. Wil jij je spanning herkennen en leren om jezelf echt tot rust te brengen? Chantal Rijsbergen helpt je hierbij. Kijk op www.upsidedownbodyandmind.com

Meer weten? Kijk eens naar het webinar over autisme bij meisjes en vrouwen van GGZ-NoordHolland-Noord van 4 november 2020.
Chantal verzorgde vorige jaren workshops tijdens de Autismeweek maar neemt deze editie meer tijd om info tot zich te nemen. Kijk voor actuele activiteiten op de website van de Autismeweek.

Hilde Backus van Het Coach Bureau | wandelcoach.nl

Over Het Coach Bureau

Je las een blogartikel van wandelcoach.nl, de website van Het Coach Bureau van Hilde Backus. Leuk dat je op onze website bent!

Opleidingen voor wandelcoaches
Ben je geïnteresseerd in het vak van wandelcoach? We bieden verschillende opleidingen en trainingen.

Loopbaancoaching & talentontwikkeling
Ben je een professional of manager op HBO/WO-niveau? Heb je het gevoel dat je meer uit je werk en leven zou kunnen halen? Daar helpen we je graag bij.

Nieuwe artikelen direct per e-mail ontvangen?
Meld je dan aan voor ons gratis e-zine!

Meld je aan voor het gratis e-zine van Het Coach Bureau