Hoe je door een vol hoofd geen keuzes meer kan maken (mét wandelcoachoefening)

Marjon Kranenbarg (40) was zo enthousiast over de Wandelcoach Opleiding, dat ze direct doorging met de Opleiding tot Register Wandelcoach®. Inmiddels heeft ze beide afgerond en is ze werkzaam als RegisterWandelcoach® voor met name communicatieprofessionals. Dit doet ze naast haar werk als communicatieadviseur.

Waarom kun je met een vol hoofd geen heldere keuzes maken? Marjon verdiepte zich erin en ontwikkelde een wandelcoach-oefening om prioriteiten te stellen voor dat wat er echt toe doet. Een oefening voor jezelf en om met je coachee te doen.

Ken je dat? Je hoofd zit vol. Je bent naarstig op zoek naar ruimte, lucht, adem. En het wordt maar niet beter. Het lijkt wel of rollen, verantwoordelijkheden en taken zich opstapelen. En dan door elkaar heen vallen. Tijdens drukke en stressvolle periodes (ik noem maar wat; het hele gezin thuis tijdens een corona lockdown) pieker je je suf en lukt het je maar niet om focus te vinden. Je maakt keuzes niet meer bewust, maar doet simpelweg wat op dat moment op je weg komt. Hoe krijg je wel ruimte in je hoofd? Ik las het boek ‘Schaarste’ en dat gaf me een nieuw inzicht. Ik ontwikkelde er een wandelcoachoefening bij waarmee je pure prioriteiten stelt.

In het boek ‘Schaarste’ (2013) onderzoeken econoom Sendhil Mullainathan en psycholoog Eldar Shafir ‘waarom arme mensen ‘domme’ dingen doen’. In het kort: schaarste aan bijvoorbeeld tijd (anders gezegd: een vol hoofd) of geld kan bezit nemen van je geest. En daardoor kunnen we niet meer de juiste keuzes maken. Kunnen we de theorie van het boek misschien toepassen op ons volle hoofd?

Even de theorie in

Uit het boek: ‘Door zich op de voorgrond van ons denken te nestelen heeft schaarste invloed op wat we zien, op onze afwegingen en uiteindelijk op onze beslissingen en ons gedrag. We kijken anders tegen problemen aan en gaan we er op een andere manier mee om.’ Omdat het idee van schaarste zich voortdurend opdringt, laat het minder ruimte voor andere aspecten van het leven. Zo hebben we een minder scherpe kijk, kunnen we minder goed vooruitdenken en hebben we minder greep op onszelf. Onze mentale capaciteit noemen zij bandbreedte, en die leveren we in in tijden van schaarste. We verliezen daarmee ook het vermogen om aandacht op te brengen, om goede beslissingen te nemen, om vast te houden aan onze plannen en om verleidingen te weerstaan. We focussen op één ding, datgene wat op een specifiek moment de aandacht vraagt in ons leven. ‘Schaarste neemt automatisch bezit van ons denken. En als dat gebeurt, maken we geen afwegingen in de vorm van een weloverwogen kosten-batenanalyse. We lopen domweg de tunnel in.’

Buffer voor de toekomst

Kortom: de effecten van een belaste brandbreedte zijn ingrijpend. Het heeft invloed op uiteenlopende gedragingen, zoals geduld, tolerantie, aandacht, toewijding en geheugen. Het leidt tot onverstandige beslissingen, onzorgvuldigheid, afwezigheid, impulsiviteit, kortzichtig gedrag en het maken van fouten. We zijn te zwaar belast om ons te richten op taken die wel belangrijk zijn (op de langere termijn), maar die niet als urgent aanvoelen. Daarbij is het leven natuurlijk vol verleidingen die op de korte termijn heel interessant lijken, maar op de lange termijn niet helpen. We hebben namelijk geen speelruimte ingebouwd om met tegenslagen om te gaan en iedere verleiding kan dan ook een grote tegenslag betekenen. Dat alles wordt nog versterkt doordat we de kostbare momenten van overvloed (als het allemaal even ‘lekker loopt’) niet benutten om een buffer voor de toekomst op te bouwen, om op dat moment dat plan te maken.

Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg

We hebben het gevoel dat we heel veel moeten. We komen er zelf niet uit; door tunnelvisie en gebrek aan bandbreedte kunnen we het simpelweg niet allemaal zelf oplossen. We ervaren schaarste aan ontspanning. Beter gezegd: we kunnen geen keuze maken en dus blijven we maar doen wat we deden. We maken keuzes die niet bewust zijn en eigenlijk niet meer echt over ons leven gaan. Maar hoe zorgen we voor ruimte in ons hoofd, zodat we weer bewust keuzes kunnen maken? Zodat wat we doen weer klopt met wie we zijn.

Stapperdestap

Je voelt het al aankomen: ga wandelen. Dit heeft automatisch al twee belangrijke aspecten in zich die bijna ‘als vanzelf’ ruimte in ons hoofd creëren: zowel de natuur om ons heen als het wandelen (de beweging) zelf, zorgen voor meer rust in onze hersenen. We kunnen zaken beter overzien en benoemen, denken creatiever in oplossingen. En dan: reflecteren en structureren. Het is daarvoor van belang dat we begrijpen dat het a) niet onze eigen schuld is, b) dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om eruit te komen en c) dat een ‘quick fix’ zoals het huis opruimen geen langdurige oplossing zal bieden. Maar, hoe dan? Ga van ruimte naar focus en keuzes, en denk ook aan de toekomst.

1. Ruimte: Hoe kunnen we van al die verschillende dingen in ons hoofd iets weg laten, hulp van anderen vragen of iets aanpassen waardoor er bandbreedte vrij komt? Denk aan acceptatie van wat je niet kan veranderen, maar bijvoorbeeld ook heel praktisch het gebruik van een agenda of to do-lijst en voldoende slaap.
2. Focus: Wat is nu echt belangrijk, waar liggen de prioriteiten? Wat zijn onze waarden, levenslessen? We structureren onze gedachten.
3. Keuzes: Welke verandering zou deze focus betekenen in ons leven? Wat betekent dat voor onze keuzes? Deel dit met anderen
4. Toekomst: Hoe kunnen we ook in de toekomst deze ruimte in ons hoofd vasthouden of terughalen?

Wandelcoachoefening: Braindump in de natuur

Voor de eerste stap creëerde ik de oefening ‘braindump in de natuur’. Neem bijvoorbeeld Merel (36), die kleine kinderen heeft en een drukke baan met heel veel mogelijkheden, waarin ze steeds hoger in de boom komt. Kortom: druk, veel om over na te denken, veel to do lijstjes. Maar past wat ze doet ook echt bij wie ze is?

• Verzamel objecten uit de natuur die in je hoofd een plek nemen, waar je over piekert, die je ‘moet’ doen. Benoem wat het is en leg het in een getekende cirkel in het zand. Kijk hoe deze zich vult en hoe weinig ruimte er over blijft voor nieuwe inzichten en – vooral – overzicht. Merel pakt bijvoorbeeld twee mooie eikeltjes die haar kinderen vertegenwoordigen, maar ook verschillende soorten bladeren voor de verschillende aspecten in haar werk.
• Pel dan elk item af: wat is het precies (geen algemene woorden als ‘familie’, maar concrete situaties, bijvoorbeeld ‘redt mijn moeder het wel alleen’ of ‘mijn zoon wordt gepest op school’), waarom zit het in jouw hoofd, waarom is het belangrijk, waarom, waarom? Bij elk blad van Merel kijken we waarom het belangrijk voelt, waarom ze zoveel moet. Ze beseft zich dat er veel is waar ze geen energie van krijgt.
• Werk vervolgens van buiten naar binnen, ga organiseren. Dus alle items in de buitenrand van de cirkel, en teken er een kleinere cirkel in. Steeds weer de vraag: welke objecten zijn écht belangrijk voor je, waar ligt je prioriteit, je focus? Herhaal dat nog eens met nóg een kleinere cirkel in het midden. Daarin blijven alleen het allerbelangrijkste over. De rest is er nog wel, maar je focus is helder. De ‘moetjes’ laat je achter. Voor Merel is over haar familie, haar gezin, haar kinderen geen twijfel. Die twee eikeltjes komen direct in de binnenste cirkel. Maar de bladeren zijn geen grote hoop meer, maar individuele bladeren, waarvan ze er een paar verzamelt waar ze verder mee wil.
• Bekijk de cirkel nog eens goed van een afstand, en zie hoeveel gedachten in je hoofd zich ophopen. Door stil te staan, kan je eruit halen wat voor jou écht belangrijk is. Kies ervoor dat te gaan voeden en bepaal zo de focus in je leven. Merel ziet weer scherp waar ze heen wil; ze wil weer haar vak uitoefenen, en niet alleen maar opklimmen richting manager. We gaan aan de slag om dat ook daadwerkelijk vorm te geven.

Stilstaan door te wandelen

Want ja, ons hoofd kan zó vol zitten met verschillende taken en verantwoordelijkheden, dat we simpelweg niet de ruimte ervaren om keuzes te maken. Teveel andere zaken vragen aandacht, ‘moeten’ van onszelf. En we maken (te) gemakkelijk keuzes die niet bewust zijn. Ga eens het bos in, breng focus aan, laat je inspireren door het buiten zijn. En maak keuzes waar je écht achter staat.

Heb je een vol hoofd en hobbel je van het een in het ander? Marjon Kranenbarg helpt je om meer ruimte in je hoofd te krijgen, zodat je bewust keuzes kan maken. Marjon is een nuchtere, eerlijke en actiegerichte coach. Ze stelt scherpe vragen, reflecteert en denkt mee in oplossingen. Kijk op https://marjonkranenbarg.nl/coach/