Wandelinspiratie van Aat!

In Wandelinspiratie laat Aat van der Harst je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

Terloopse wandelingen in de Ardennen en Amsterdam

Uitgeverij Van Oorschot besloot om ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum in 2020 een reeks literaire wandelboekjes uit te brengen onder de naam: Terloops. Het werd een zo groot succes dat er inmiddels, drie jaar later, veertien boeken in deze reeks zijn verschenen. Ik kocht ze allemaal en vaak ook nog dubbel om cadeau te geven. Er zitten juweeltjes bij, die kunnen dienen als inspiratie voor wandelcoaches. In elk boekje zit een plattegrond, zodat je de wandeling ook zelf makkelijk kunt maken.

Eerst bespreek ik het meest recente boek uit de serie en ga dan naar Amsterdam om de route van het wat mij betreft allermooiste verhaal ook daadwerkelijk zelf te ontdekken.

Terloopse boekjes

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Omwegen: Observator van gezinsdynamiek

Schrijver Thomas Heerma van Voss beschrijft in Omwegen een meerdaagse wandeling met zijn vriendin en zijn schoonfamilie langs de rivier de Semois in de Ardennen. Hij koopt van te voren twee dingen: een opschrijfboekje en stevige schoenen.
Wat hij dan nog niet weet, maar wij lezers vanaf de eerste pagina wel, is dat zijn vriendin kort na de wandeling de relatie zal beëindigen. Dit geeft voor ons een lading aan alles wat er onderweg gebeurt.

De hoofdpersoon is de enige met weinig loopervaring. Met zijn eigen gezin van herkomst ging hij elke zomer naar hetzelfde vakantiehuis in Frankrijk. Wandelen deed hij daar nooit. Zijn schoonfamilie bestaat uit louter zeer ervaren wandelaars. Zijn schoonmoeder komt regelmatig naast hem lopen en stelt lastige vragen: “Wat voor werk doe je?”; “Weet je hoe die bloem, die vogel, die vlinder heet?”. Het voelt of hij voortdurend examen moet doen.

De schoonvader is een heel nieuwsgierige man, die bijvoorbeeld bij een bankje gaat bestuderen hoe de constructie is en welke moeren gebruikt zijn. De zwager woont in een eco-dorp in Wageningen en vertelt over milieu-acties waaraan hij meedeed, zoals zich vastbinden aan een boom in Polen om een bos te redden.

Intussen is Thomas blij dat hij een week samen met zijn vriendin is, want in het gewone leven zijn ze beiden heel druk. De hele familie bestaat uit zeer ervaren wandelaars, die heel goed op elkaar ingespeeld zijn. Tot er ook ineens heftige gezinsdynamieken en spoken uit het verleden opduiken. Thomas is dan observator van iets wat hij eigenlijk niet echt begrijpt. Hij merkt dat hij er wel bij is, maar er niet echt bij hoort.

Het boekje werd non-fictie-boek van de maand april op NPO-radio. Het is ongemeen geestig en goed geschreven.

De grote ronde: Elke dag dezelfde route verveelt niet

Ik kijk in mijn boekenkast en pak een eerder deel uit de serie: De grote ronde, door Thomas Rosenboom. Toevallig is ook hier de schrijver en hoofdpersoon een Thomas, stel ik vast. Ook dit is een favoriet van me uit de wandelserie. Ik doe het boekje in mijn rugzak en pak de trein naar Amsterdam.

Rosenboom loopt elke dag dezelfde route van precies twee uur door zijn stad Amsterdam. Hij woont op de Oudezijds Voorburgwal en wandelt via het IJ langs de Prinsengracht naar de Amstel en dan weer terug naar huis. Hij schrijft erover: “Wie wandelt, hoeft nergens te zijn, een wandeling is principieel doelloos, kent geen ander eindpunt dan het beginpunt en dient dan ook min of meer cirkelvormig te zijn”. Op zijn dagelijkse rondje krijgt hij veel meer ideeën voor zijn romans dan hij thuis achter zijn computer ooit zou krijgen.
De betovering is meteen verbroken als hij een bekende tegenkomt die een praatje wil maken. Dan raakt hij de concentratie kwijt die hij wel heeft als hij alleen ongestoord loopt.

Op een steiger achter het station lees ik een stukje. Wat me opvalt is hoe Rosenboom zuiver observeert wat hij ziet. Elke dag ziet hij de stad anders. Ik ga in zijn voetsporen op pad, om te beginnen langs de Prinsengracht. Het plattegrondje op de binnenflap is me daarbij behulpzaam. Ik kom bij een steiger aan de Amstel en lees in het boekje over een zwemster die elke dag naast het bordje ‘Verboden te zwemmen’ te water gaat en een stukje zwemt in de rivier.
Aan de overkant zie ik een boot met de naam Vriendentrouw. Ik mijmer wat over dat woord. Wat betekent het voor me? Mooie vraag voor een wandelcoaching zou dit ook zijn.

Ik vervolg mijn weg langs de Stopera en kom bij het huis van Rosenboom. Aan het eind van zijn ronde schrijft hij dat het elke keer goed is om weer thuis te komen: “Het geeft het gevoel echt iets gedaan te hebben, zodat deze dag in ieder geval niet meer helemaal kan mislukken, kortom: het was fijn- morgen weer”.
Ik maak de ronde af richting station. Met het boekje in de hand is een wandeling anders en verrassender dan zonder. Ik wandel graag in de voetsporen van een schrijver.

aan de Amstel

De wandelcoach en inspirerende boeken

Ik kan de reeks Terloops van harte aanbevelen. Naast de boeken die ik net besprak, is bijvoorbeeld ook erg mooi: Je keek te ver van Marjoleine de Vos. Ze loopt dagelijks een ronde vanaf haar huis in het Groningse Zeerijp. Het boek gaat over het verlangen naar wandelen en over het verschil tussen stad en platteland.

Als wandelcoach kan je onderweg, met een boekje uit de Terloopsreeks in de rugzak of in de hand, overwegen welke thema’s raken aan die in je eigen leven. Wat leer je van deze literaire teksten? En hoe zou je dat in kunnen zetten in je werk? Kijk ook eens welke wandelboeken je verder in je boekenkast hebt staan. Wat betekenen ze voor je? Lees jezelf tot een betere wandelcoach. Lezen en wandelen en coachen: wat een mooie combinatie!

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Voorbereiding van een wandelcoaching bij Aken

De meeste wandelcoaches hebben wel een favoriete thuisbasis: een park, bos, stad of strand in de buurt, waar je je cliënten ontvangt. Voor mij is dat landgoed Den Treek vlak bij mijn woonplaats Leusden. Ik ken er de meeste paden en kan de route aanpassen aan degene die naast me loopt en de tijdspanne die we afspreken. In de loop van de tijd ging ik mijn coachroutes steeds meer variëren. In de buurt van Amersfoort zijn meer bossen, parken, pleinen en boerenweggetjes waar het goed coachen is. Ook heb ik nu leuke routes vanaf stations in de buurt.

Soms komt er dan ineens weer een vraag naar een coaching waar je wat meer tijd in voorbereiding en routeplanning moet steken.

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Voortraject

Naast wandelcoaching met individuen heb ik de afgelopen jaren veel met Duitse groepen in de natuur in beweging gewerkt. De vraag komt deze keer van een pas samengestelde groep schoolpsychologen uit de buurt van Aken en kennismaking met elkaar is een van de doelen.

Ik vertel de leidster van het project dat we een dag lang met verhalen kunnen werken en zo kennis maken met elkaars werk en leven. Ik maak een offerte, waarin ik globaal de mogelijke inhoud van de dag beschrijf. Per omgaande krijg ik een mail dat dit akkoord is. Tevens komt de vraag of ik een geschikt gebied weet waar de coaching plaats kan vinden, liefst niet te ver bij Aken vandaan.

Ik zie meteen een pad voor me vlak langs de Duits-Nederlandse grens waar ik jaren geleden liep op mijn weg naar Rome. Het is een mooi traject langs een kleine rivier, zo herinner ik me. Ook daarmee gaat mijn opdrachtgever akkoord, dus niets staat meer in de weg om deze dag vorm te gaan geven.

Voorbereidingsdag

Na nog een paar telefoontjes vooraf met de leidster van het team, waarin ik nog wat meer te weten kom over de groep en over de leerwensen en verwachtingen van de deelnemers, reis ik samen met mijn echtgenote af naar het plaatsje Herzogenrath, vlak over de grens bij Kerkrade.

Op een bosparkeerplaats aan de Further Strasse parkeren we onze auto en komen dan al snel bij de rivier de Wurm. Een licht stijgend pad loopt naar het plaatsje Pley en van hier daalt een lange natuurtrap af naar de Wurm. We willen daar een brug oversteken, maar die blijkt vernield te zijn door het hoge water.
We horen van een mevrouw met een hond dat een storm de liefelijke rivier opstuwde tot een woeste stroom die bomen meesleurde en bruggen vernielde. Zij vertelt ons dat er verderop een brug is die het wel gehouden heeft. Inderdaad is deze brug nog intact en aan de overzijde van de rivier lopen we terug.

Bij het dorpje Klinkheide komen we op de oude spoordijk van een mijntreintje dat hier vroeger liep, toen hier nog volop mijnbouw was. Het is nu een prachtig wandelpad, via de wandelknooppunten goed aangegeven, dat terugloopt naar het beginpunt.

De dag erna gaat mijn echtgenote de stad Aken in en ik sta vroeg bij het parkeerterrein in Herzogenrath, waar al snel mijn groep van twaalf deelnemende schoolpsychologen arriveert. We doen een kennismakingsoefening en gaan op pad voor een dag vol verhalen: persoonlijke verhalen vooral waarmee de mensen elkaar beter leren kennen. Verder krijgen ze inzicht hoe ze op een meer narratieve wijze leerlingen kunnen begeleiden.

Wandelcoach en nieuwe paden

Als ik werk in een gebied dat ik niet ken, verken ik dat altijd vooraf. Zeker in het werken met een groep is het fijn om de paden zelf al een keer gelopen te hebben. Een wandelcoach die helemaal de weg kwijt is lijkt humoristisch en wie weet kom je er samen wel weer uit, maar het is meestal aan te raden om de weg ongeveer in je hoofd te hebben. Dat maakt dat je je meer op de inhoud van de training of de coaching kunt richten en dat je minder met je telefoon of een papieren kaart bezig hoeft te zijn. Wanneer een deel van de wandeling met gekleurde paaltje is aangegeven, helpt dat trouwens ook.

Als ik een dag of meerdere dagen met een groep werk, reis ik graag de dag ervoor er al heen. De voorbereidende dag vind ik meestal heel plezierig. Ik maak een nieuwe wandeling en het feit dat ik erna met een groep terug zal komen, geeft focus. Ik let meer op dan normaal en zie bijvoorbeeld geschikte plekken waar we goed met de hele kring stil kunnen staan en paden waar we in tweetallen of alleen gaan lopen.

Ik houd ervan om naast individuele coaching ook te werken met groepen vanwege de groepsdynamiek. Als wandelcoach ben ik heel actief op de momenten dat we stilstaan en zich een kring vormt. Wanneer thema’s vervolgens in tweetallen al lopend worden uitgewerkt en besproken, geniet ik ervan om te kijken naar mensen die intensief met elkaar in gesprek zijn. Verder heb ik gelegenheid om na te denken over de volgende stap. Begin ik bij de volgende stop zelf met een verhaal? Welke vraag stel ik of hoe nodig ik uit tot een groepsgesprek?

Contact met het landschap

Ik sta met een groep langs de rivier de Wurm en verhalen worden gedeeld. Ik voel me in contact met de deelnemers en met de omgeving. Dat laatste heeft alles te maken met de voorbereiding en mijn kennismaking met het landschap. Daardoor beweeg ik me er als wandelcoach en groepsbegeleider met meer gemak.

Het allereerste wandelcoachgesprek in Nederland was in 1910

Freud en Mahler wandelen door Leiden

Deze keer een wandeling door Leiden in de voetsporen van twee grote namen: Op 26 augustus 1910 ontmoeten Sigmund Freud en Gustav Mahler elkaar in deze oud-Hollandse stad. Componist en dirigent Mahler heeft grote zorgen en neemt contact op met psycholoog Freud voor een consult. Hoewel beiden in Wenen wonen, hebben ze elkaar nog nooit gesproken. Freud is in de zomer van 1910 op vakantie in Noordwijk en nodigt Mahler uit om naar Nederland te komen voor een pyscho-analytisch gesprek. Mahler neemt de uitnodiging aan en reist per trein naar Leiden. Hier ontmoeten ze elkaar op 26 augustus. Ze lopen vier uur lang door Leiden en voor zover ik kan nagaan is dit het eerste wandelcoachgesprek op Nederlandse bodem. Ik besluit op onderzoek uit te gaan. Welke route liepen beide vermaarde mannen en waarover ging deze wandelcoaching-avant-la-lettre?

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Ontmoeting in Leiden

Ik wandel station Leiden uit en loop in de richting van molen De Valk. Vooraf heb ik me ingelezen op het onderwerp via artikelen en een boekje dat nu in mijn rugzak zit. Het enige wat echt vaststaat over de wandeling in 1910 is het beginpunt bij horecagelegenheid In den Vergulden Turk. Verder is er weinig bekend over route en inhoud van het gesprek. Ik heb er zin in om deze wandeling te gaan reconstrueren. Honderddertienjaar later wandel ik via de molen en langs het Galgenwater naar de Stadsgehoorzaal in de Breestraat. Bij de Stadsgehoorzaal heeft Mahler vast even stilgestaan en zich afgevraagd of hier al werk van hem te horen was. Ik sta voor de gevel waar hoog boven me op een doorlopend fries in gouden letters staat: In den Vergulden Turk. Hier binnen zullen de heren een kop koffie gedronken hebben. Waarschijnlijk vooraf al in een telegram heeft Freud aangegeven dat het coachgesprek niet op een hotelkamer plaats zal vinden met Mahler liggend op een bank en Freud op een stoel aan het hoofdeinde. Freud heeft ervoor gekozen om het gesprek wandelend te voeren. Ik laat Freud hier aan het woord. Zowel hij als Mahler hebben achteraf weinig verteld of geschreven over de ontmoeting, dus ik vul zelf in hoe het gegaan zou kunnen zijn:

Freud:
“In de zomer van 1910 was ik op vakantie in Noordwijk. Ik vond het er heerlijk en kwam bij van de vele inspannende gesprekken die ik met patiënten heb in Wenen en van het vele schrijfwerk op mijn studeerkamer. Na een prettige strandwandeling richting Katwijk lag er een telegram voor me klaar van componist Gustav Mahler. In ons beider woonplaats Wenen bezocht ik menig maal een concert van werk van hem, waarbij hij ook de dirigent was. Of hij een consult bij me mocht hebben, stond er in het telegram. Toen ik schreef dat ik op vakantie was kreeg ik per omgaande een telegram terug dat hij graag naar Nederland kwam, omdat er nogal spoed bij was. Tegen een ander zou ik nooit ja gezegd hebben, zo midden in mijn vakantie, maar aan de componist die ik bewonder schreef ik: Ja, prima, als u ermee akkoord gaat, dat het gesprek wandelend in Leiden plaats vindt. Op 26 augustus ontmoette ik hem in het centrum van die stad.”

Wandelcoachroute door Leiden

Uit brieven uit die tijd van beide heren concludeer ik, dat de wandelroute van de Breestraat langs het Rapenburg voerde, door de Hortus Botanicus en langs de Singel. Dit geeft wel aan dat Freud de stad goed kende en de mooiste plekken wist te vinden. Ik wandel door kleine stegen langs de Pieterskerk. Ik ga een hofje in tegenover een gevelsteen die gewijd is aan de Pilgrim Fathers. Wie weet hebben Mahler en Freud hier ook stilgestaan. Ik steek de brug van het Rapenburg over en loop via het Academiegebouw de Hortus in. Hier moet ik mijn museumjaarkaart laten zien. Ik vermoed dat je in 1910 gewoon binnen kon lopen. Langs grote tropische kassen kom ik bij de Singel. Hier stel ik me voor wat onderwerp van gesprek geweest is. Wat ik weet uit wat ik heb gelezen bevindt Mahler zich in een stevige huwelijkscrisis. Hij is getrouwd met de getalenteerde, beeldschone en negentien jaar jongere Alma. Bij het huwelijk heeft hij bedongen dat zij haar eigen muzikale ambities moet laten varen en zich geheel in dienst moet stellen van hem, de grote maestro. Alma met haar enorme levenslust is teleurgesteld in het huwelijk en neemt een minnaar, de bekende architect Walter Gropius. Aan Gustav schrijft ze: “Jij, die zoveel hartstocht in je symfonieën legt, hebt hier in huis elk sprankje leven gedood”. In diezelfde tijd overlijdt dochter Marie op vijfjarige leeftijd. Het gesprek tijdens de wandeling zal gegaan zijn over verdriet om Marie en verdriet over zijn huwelijk. Terwijl ik ruim een eeuw later door de Hortus wandel kan ik me de zwaarte voorstellen die Mahler bij zich draagt. Ik dwaal verder door de stad Leiden die op deze zonnige zondagmorgen in februari van grote schoonheid is. Ik vraag me af hoe Mahler het gesprek ervaren heeft. Wie weet kijkt hij er ongeveer zo op terug:

Mahler:
“Ik zit in de trein terug naar Wenen. Het gesprek met dr. Freud heeft me opgelucht. Ik had al een groot vertrouwen in de man en zijn psycho-analyse waarover ik diverse artikelen in kranten las. Daarom maakte ik de lange reis naar Leiden. Onderweg al had ik tijd om na te denken en ik vond het ook prettig om te wandelen in plaats van op een divan te liggen, zoals het bij Freud meestal lijkt te gaan. Hij luisterde goed naar me en wilde al snel mijn hele levensverhaal weten. Ik vertelde over het slechte huwelijk van mijn ouders en hoe ik troost vond in de muziek. Toen op het Rapenburg een oudhollands draaiorgel speelde, kwamen de tranen. Ik realiseerde me dat muziek me altijd gered had, maar dat zelfs dat niet meer lukte de laatste tijd.. Het voelde of mijn kracht en creativiteit weer wat terug kwamen en ik zal thuis in Wenen mijn nieuwe symfonie, waar ik in vastgelopen ben, weer oppakken”.

De tiende symfonie blijft onvoleindigd, want binnen een jaar sterft Mahler. Alma zal die tijd bij hem blijven en hem goed verzorgen. Ik wandel door het Singelpark weer terug richting station. Geen enkele herinnering aan de ontmoeting ben ik tegengekomen. Geen straatnaam, geen bankje, geen standbeeld van twee wandelende mannen in gesprek. Hier moet de gemeente Leiden wat mij betreft wat aan doen. Een eerste wandelcoachgesprek is niet niks. Onderweg voelde ik me in gezelschap van twee grote mannen, die ik al lopend beiden wat beter heb leren kennen. Op de terugreis zet ik op mijn koptelefoon het Adagietto uit de vijfde symfonie van Mahler op en ben ontroerd.

Wandelinspiratie voor coaches

Net als bij bovenstaande wandeling zoek ik ook graag de stad op met mijn cliënten. Freud had ook voor een strandwandeling bij Noordwijk kunnen kiezen, maar had voorkeur voor de stad Leiden. Mahler vond het prettig om niet door Wenen te lopen waar bijna iedereen hem en Freud kende en waar ze voortdurend herkend zouden worden. Vraag jezelf eens af waar jij graag wandelcoacht. In de natuur of ook in de stad? Als je in de stad coacht, wat zijn dan de paden die je kiest? En hoe zorg je dat de privacy van jou en je wandelgenoot zoveel mogelijk gewaarborgd is? Freud vraagt naar levensverhalen. Hoe zorg jij ervoor dat er ruimte is voor het verhaal van je cliënt? Dit zijn mogelijke gedachten voor onderweg, wie weet de komende week bij een wandeling in een stad in de buurt.

Pieterpad: Alleen waar je te voet was, was je echt

Door Nederland lopen prachtige lange-afstand-paden, zoals het Trekvogelpad, het Zuiderzeepad en het Marskarmerpad. Maar het bekendste van alle paden is toch wel het Pieterpad. In de jaren tachtig wandel ik deze route van Pieterburen in Groningen naar Rolde in Drenthe. Ik vind het een heerlijke tocht, maar loop dan door omstandigheden niet verder. Dertig jaar lang lijkt Rolde mijn Pieterpad-einde. Dan komt er corona en besluit ik om de buitenlandse tocht die ik gepland heb uit te stellen. Ik pak het pad weer op.