Wandelinspiratie van Aat!

Vorige week was het zo heerlijk zonnig, heb je ervan genoten? De lente hing in de lucht. Nu met de regen is een leuke stadswandeling een idee?

Aat van der Harst schrijft in ons blog over een bijzondere stadswandeling. Sigmund Freud coacht Gustav Mahler, die in een stevige huwelijkscrisis zit. En ze doen het al wandelend. Je zou het de allereerste coachwandeling in Nederland kunnen noemen.

Het wandelcoachgesprek vindt plaats in 1910 in Leiden. Aat reconstrueert hun wandeling én gesprek. Superinteressant!

Het allereerste wandelcoachgesprek in Nederland was in 1910

Freud en Mahler wandelen door Leiden

Deze keer een wandeling door Leiden in de voetsporen van twee grote namen: Op 26 augustus 1910 ontmoeten Sigmund Freud en Gustav Mahler elkaar in deze oud-Hollandse stad. Componist en dirigent Mahler heeft grote zorgen en neemt contact op met psycholoog Freud voor een consult. Hoewel beiden in Wenen wonen, hebben ze elkaar nog nooit gesproken. Freud is in de zomer van 1910 op vakantie in Noordwijk en nodigt Mahler uit om naar Nederland te komen voor een pyscho-analytisch gesprek. Mahler neemt de uitnodiging aan en reist per trein naar Leiden. Hier ontmoeten ze elkaar op 26 augustus. Ze lopen vier uur lang door Leiden en voor zover ik kan nagaan is dit het eerste wandelcoachgesprek op Nederlandse bodem. Ik besluit op onderzoek uit te gaan. Welke route liepen beide vermaarde mannen en waarover ging deze wandelcoaching-avant-la-lettre?

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Ontmoeting in Leiden

Ik wandel station Leiden uit en loop in de richting van molen De Valk. Vooraf heb ik me ingelezen op het onderwerp via artikelen en een boekje dat nu in mijn rugzak zit. Het enige wat echt vaststaat over de wandeling in 1910 is het beginpunt bij horecagelegenheid In den Vergulden Turk. Verder is er weinig bekend over route en inhoud van het gesprek. Ik heb er zin in om deze wandeling te gaan reconstrueren. Honderddertienjaar later wandel ik via de molen en langs het Galgenwater naar de Stadsgehoorzaal in de Breestraat. Bij de Stadsgehoorzaal heeft Mahler vast even stilgestaan en zich afgevraagd of hier al werk van hem te horen was. Ik sta voor de gevel waar hoog boven me op een doorlopend fries in gouden letters staat: In den Vergulden Turk. Hier binnen zullen de heren een kop koffie gedronken hebben. Waarschijnlijk vooraf al in een telegram heeft Freud aangegeven dat het coachgesprek niet op een hotelkamer plaats zal vinden met Mahler liggend op een bank en Freud op een stoel aan het hoofdeinde. Freud heeft ervoor gekozen om het gesprek wandelend te voeren. Ik laat Freud hier aan het woord. Zowel hij als Mahler hebben achteraf weinig verteld of geschreven over de ontmoeting, dus ik vul zelf in hoe het gegaan zou kunnen zijn:

Freud:
“In de zomer van 1910 was ik op vakantie in Noordwijk. Ik vond het er heerlijk en kwam bij van de vele inspannende gesprekken die ik met patiënten heb in Wenen en van het vele schrijfwerk op mijn studeerkamer. Na een prettige strandwandeling richting Katwijk lag er een telegram voor me klaar van componist Gustav Mahler. In ons beider woonplaats Wenen bezocht ik menig maal een concert van werk van hem, waarbij hij ook de dirigent was. Of hij een consult bij me mocht hebben, stond er in het telegram. Toen ik schreef dat ik op vakantie was kreeg ik per omgaande een telegram terug dat hij graag naar Nederland kwam, omdat er nogal spoed bij was. Tegen een ander zou ik nooit ja gezegd hebben, zo midden in mijn vakantie, maar aan de componist die ik bewonder schreef ik: Ja, prima, als u ermee akkoord gaat, dat het gesprek wandelend in Leiden plaats vindt. Op 26 augustus ontmoette ik hem in het centrum van die stad.”

Wandelcoachroute door Leiden

Uit brieven uit die tijd van beide heren concludeer ik, dat de wandelroute van de Breestraat langs het Rapenburg voerde, door de Hortus Botanicus en langs de Singel. Dit geeft wel aan dat Freud de stad goed kende en de mooiste plekken wist te vinden. Ik wandel door kleine stegen langs de Pieterskerk. Ik ga een hofje in tegenover een gevelsteen die gewijd is aan de Pilgrim Fathers. Wie weet hebben Mahler en Freud hier ook stilgestaan. Ik steek de brug van het Rapenburg over en loop via het Academiegebouw de Hortus in. Hier moet ik mijn museumjaarkaart laten zien. Ik vermoed dat je in 1910 gewoon binnen kon lopen. Langs grote tropische kassen kom ik bij de Singel. Hier stel ik me voor wat onderwerp van gesprek geweest is. Wat ik weet uit wat ik heb gelezen bevindt Mahler zich in een stevige huwelijkscrisis. Hij is getrouwd met de getalenteerde, beeldschone en negentien jaar jongere Alma. Bij het huwelijk heeft hij bedongen dat zij haar eigen muzikale ambities moet laten varen en zich geheel in dienst moet stellen van hem, de grote maestro. Alma met haar enorme levenslust is teleurgesteld in het huwelijk en neemt een minnaar, de bekende architect Walter Gropius. Aan Gustav schrijft ze: “Jij, die zoveel hartstocht in je symfonieën legt, hebt hier in huis elk sprankje leven gedood”. In diezelfde tijd overlijdt dochter Marie op vijfjarige leeftijd. Het gesprek tijdens de wandeling zal gegaan zijn over verdriet om Marie en verdriet over zijn huwelijk. Terwijl ik ruim een eeuw later door de Hortus wandel kan ik me de zwaarte voorstellen die Mahler bij zich draagt. Ik dwaal verder door de stad Leiden die op deze zonnige zondagmorgen in februari van grote schoonheid is. Ik vraag me af hoe Mahler het gesprek ervaren heeft. Wie weet kijkt hij er ongeveer zo op terug:

Mahler:
“Ik zit in de trein terug naar Wenen. Het gesprek met dr. Freud heeft me opgelucht. Ik had al een groot vertrouwen in de man en zijn psycho-analyse waarover ik diverse artikelen in kranten las. Daarom maakte ik de lange reis naar Leiden. Onderweg al had ik tijd om na te denken en ik vond het ook prettig om te wandelen in plaats van op een divan te liggen, zoals het bij Freud meestal lijkt te gaan. Hij luisterde goed naar me en wilde al snel mijn hele levensverhaal weten. Ik vertelde over het slechte huwelijk van mijn ouders en hoe ik troost vond in de muziek. Toen op het Rapenburg een oudhollands draaiorgel speelde, kwamen de tranen. Ik realiseerde me dat muziek me altijd gered had, maar dat zelfs dat niet meer lukte de laatste tijd.. Het voelde of mijn kracht en creativiteit weer wat terug kwamen en ik zal thuis in Wenen mijn nieuwe symfonie, waar ik in vastgelopen ben, weer oppakken”.

De tiende symfonie blijft onvoleindigd, want binnen een jaar sterft Mahler. Alma zal die tijd bij hem blijven en hem goed verzorgen. Ik wandel door het Singelpark weer terug richting station. Geen enkele herinnering aan de ontmoeting ben ik tegengekomen. Geen straatnaam, geen bankje, geen standbeeld van twee wandelende mannen in gesprek. Hier moet de gemeente Leiden wat mij betreft wat aan doen. Een eerste wandelcoachgesprek is niet niks. Onderweg voelde ik me in gezelschap van twee grote mannen, die ik al lopend beiden wat beter heb leren kennen. Op de terugreis zet ik op mijn koptelefoon het Adagietto uit de vijfde symfonie van Mahler op en ben ontroerd.

Wandelinspiratie voor coaches

Net als bij bovenstaande wandeling zoek ik ook graag de stad op met mijn cliënten. Freud had ook voor een strandwandeling bij Noordwijk kunnen kiezen, maar had voorkeur voor de stad Leiden. Mahler vond het prettig om niet door Wenen te lopen waar bijna iedereen hem en Freud kende en waar ze voortdurend herkend zouden worden. Vraag jezelf eens af waar jij graag wandelcoacht. In de natuur of ook in de stad? Als je in de stad coacht, wat zijn dan de paden die je kiest? En hoe zorg je dat de privacy van jou en je wandelgenoot zoveel mogelijk gewaarborgd is? Freud vraagt naar levensverhalen. Hoe zorg jij ervoor dat er ruimte is voor het verhaal van je cliënt? Dit zijn mogelijke gedachten voor onderweg, wie weet de komende week bij een wandeling in een stad in de buurt.

In Wandelinspiratie laat Aat van der Harst je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Pieterpad: Alleen waar je te voet was, was je echt

Door Nederland lopen prachtige lange-afstand-paden, zoals het Trekvogelpad, het Zuiderzeepad en het Marskarmerpad. Maar het bekendste van alle paden is toch wel het Pieterpad. In de jaren tachtig wandel ik deze route van Pieterburen in Groningen naar Rolde in Drenthe. Ik vind het een heerlijke tocht, maar loop dan door omstandigheden niet verder. Dertig jaar lang lijkt Rolde mijn Pieterpad-einde. Dan komt er corona en besluit ik om de buitenlandse tocht die ik gepland heb uit te stellen. Ik pak het pad weer op.

Mensen gaan voorbij, het pad blijft

Zelf ben ik wat ouder geworden, het pad is dat nauwelijks. Hooguit zijn er kleine omleidingen vanwege nieuwe bruggen of wegen. Het pad is tijdloos en is er gewoon. Ik loop over het Drents plateau, door het Vechtdal, over de Sallandse Heuvelrug en door de Achterhoek. Elke avond is er een leuk pension, een hotelletje of trekkershut. Ik leer dorpen en steden in eigen land kennen, waar ik nog nooit was.

Ik steek met een voetveer de rivier bij Millingen aan de Rijn over. Vlak achter de rivierdijk ligt een leuke Bed & Breakfast. De eigenaren zijn uitermate gastvrij. Met een kop thee ga ik in de tuin zitten en lees in een boekje over de geschiedenis van het Pieterpad. Twee dames op leeftijd liepen ooit heel Nederland door. De namen van Toos Goorhuis en Bertje Jens noem ik met heel veel respect. Zonder hun voorwerk, hun beschrijving van de route en hun wandelenthousiasme, was ik vandaag niet in Millingen geweest. Het Pieterpad is een monument, zoals de Elfstedentocht dat in Friesland is, de Camino in Noord-Spanje en voor fietsers de Tour de France in Frankrijk.

Alleen waar men te voet was, was men echt

Voorbij Groesbeek op de grens met Duitsland zie ik op een muur staan: Nur wo man zu Fuss war, war man wirklich. De zin is van de Duitse schrijver Goethe. Die was een fervent wandelaar rond zijn woonplaats Weimar. Al lopend deed hij inspiratie op voor zijn romans en toneelstukken. Ik overdenk het zinnetje en voel dat het klopt. Lopen is de manier om de wereld met al je zintuigen te ervaren.

Ik stel me voor dat het leven een Pieterpad is. Je ouders duwen je in een kinderwagen Pieterburen uit in de richting van de stad Groningen, waar je voor het eerst zelf kunt lopen. Onderweg door het land maak je mooie zonnige etappes mee en ook zware en soms stormachtige. Halverwege heb je misschien wel een midlifecrisis. Als oude man of vrouw loop je bedachtzaam de Pieterberg op.

Journalist op pad

Dan wandel ik Sittard binnen, een plaats waar ik nog nooit eerder was geweest. Wat een gezelligheid op het centrale plein. Eenmaal buiten Sittard stop ik even bij een gezellig koffiepunt voor wandelaars. Hier hoor ik dat onlangs de Belgische reisjournalist en televisiemaker Arnout Hauben langsgekomen is, samen met zijn onafscheidelijke vrienden Philippe en Ruben. Wellicht heb je al een van zijn prachtige programma’s op televisie gezien. Steeds weer heeft Hauben boeiende ontmoetingen en weet hij op lichtvoetige en humoristische wijze verhalen van de streek te ontlokken aan voorbijgangers. In een interview met de VPRO zegt hij: “Wandelen is het beste medicijn tegen een negatief wereldbeeld”.
Door Maastricht loop ik naar de Pieterberg, einde van het pad. Op een terras wordt een oudere man met een grote rugzak hartelijk ontvangen door zijn familie. De tranen stromen over zijn gezicht, als hij zijn persoonlijke welkomstcomité ontmoet.

Wandelcoaching op langere paden

Regelmatig wandel ik met groepen langere trajecten. Ik kan ervan genieten om de deelnemers onderweg intensief in gesprek te zien, afgewisseld met stukken wandelen in stilte. Het is fijn om met een groep de tijd te hebben een thema een dag lang of meerdere dagen onderweg uit te werken. Teambuilding en teamcoaching lenen zich voor een meerdaagse tocht.

Deze herfst nog liep ik een flink stuk langs de Duitse grens met een groep schoolpsychologen die wilden kennismaken met narratieve begeleiding. Individuele coaching van een hele dag deed ik één keer. Een man uit de buurt van Frankfurt in Duitsland had van mij als wandelcoach gehoord en wilde graag een dag lang met me op pad over de Veluwe. Het werd een bijzondere dag, waarbij hij aan het eind tevreden was en ik voornamelijk heel erg moe. Een lange-afstandscoachwandeling maak ik persoonlijk liever met een groep. De dynamiek van de groep helpt me om zelf te blijven genieten op langere routes door het land.

In Wandelinspiratie laat Aat van der Harst je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Dwars door Amersfoort

Steden bieden weer heel andere mogelijkheden op je wandelingen dan natuur. Hoe zou het zijn om een wandeling te maken in een stad in de buurt? Daar is trouwens net zo goed natuur te vinden. Het is goed om drukke winkelstraten te mijden, maar vlak erachter zijn hofjes, pleinen, stegen en parken. Je kunt ook je wandeling combineren met het bezoek aan een museum. Ik pak mijn fiets en parkeer die op het Eemplein in Amersfoort, zeven kilometer van mijn huis.

Baksteentour Amersfoort

Het Eemplein lig aan de andere kant van het spoor en ik fiets er naartoe door de Koppelpoort, de mooie karakteristieke stadspoort die goed vanuit de trein te zien is. Hier is een nieuw stadsgedeelte verrezen met een cultureel centrum in de oude Prodentfabriek, een moderne bibliotheek, een bioscoop en een museum.
In het KAdEmuseum is momenteel een tentoonstelling over baksteen. Ik ben niet meteen enthousiast over dit wat prozaïsche thema, maar koop toch een kaartje. Verrast ben ik door de bijzondere ode die aan dit materiaal gebracht wordt. Ik leer over de schoonheid en zeggingskracht van gebakken steen.

Bij de uitgang zie ik het boekje “Baksteentour Amersfoort” en besluit om de stad door te wandelen met oog voor baksteen. De wandeling leidt me eerst naar de voormalige Prodentfabriek met zijn hoge bakstenen fabrieksschoorstenen. Hier is een ontmoetingsplek gecreëerd in de vorm van een bank met als titel “Onder gelijken-cirkels van baksteen”. Onder de Koppelpoort door loop ik naar de Elleboogkerk. Deze brandde in 2007 af en is nu weer mooi opgebouwd. Op het vloeroppervlak is nu een keur aan bakstenen kunstwerken te zien. De Mexicaanse kunstenaar Bosco Sodi nodigt bezoekers hier uit om een muur steen voor steen af te breken, een mooie handeling met symbolische betekenis. Ik denk aan de stad Berlijn, waar ooit een muur doorheen liep en over hoe mooi het is als muren tussen mensen en volkeren afgebroken worden.

Muurhuizen

Ik wandel verder door de straat Muurhuizen. Deze volgt de oude middeleeuwse stadsmuur, die in de loop van de 15de eeuw bijna geheel werd afgebroken. De kostbare bakstenen van de muur werden gebruikt om huizen te bouwen in de straat die nog steeds de oude stadsmuur volgt en een beeld geeft hoe de binnenstad er vroeger moet hebben uitgezien. Ik sta stil voor Huis Bollenburg, waar Johan van Oldenbarnevelt zijn jeugd heeft doorgebracht. Later deed dit huis dienst als spinhuis, een werkhuis voor jongeren. In de straat Muurhuizen maak ik ook regelmatig coachwandelingen. Er is veel te zien met al die afwisselende oude gevels. Wat ik intussen merk, is dat ik beter kijk dan ik anders doe. Het bezoek aan het museum heeft mijn blik gescherpt. Nog nooit heb ik op een stadswandeling gekeken naar baksteen en nu zie ik overal kleurvarianten, metselwerk en voegvariaties waar ik normaal niet op zou letten.

Als je goed kijkt…

Op de terugweg kom ik langs de haven en zie een boot genaamd De Inspiratie. Dat past wel mooi bij dit blog, stel ik glimlachend vast. Dankzij het thema baksteen maak ik een boeiende stadswandeling. Ik leer er van om wat minder in gedachten verzonken te lopen. Dit neem ik ook weer mee naar mijn coachwandelingen. Het is goed om daarbij niet alleen naar binnen te kijken, maar ook vaak de blik naar buiten te richten. De kracht van wandelcoaching is, anders dan in een zaaltje met muren en stoelen, dat er veel te zien en te ervaren is dat als spiegel kan dienen voor de innerlijke ontwikkeling. In een stad zijn er weer andere dingen dan in de natuur. Ik houd van deze afwisseling, zowel voor mezelf als in werk.

Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is (K. Schippers)

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Verhalen van de stad: Dwars door Parijs

‘Ik droomde in de steden bij avond
in Parijs liep ik lang over boulevards
zocht francs op het asfalt
de bistro’s wenkten’

Remco Campert

Ga in gedachten eens terug te gaan naar een wandeling die je ooit in je leven maakte in een grote stad. Ik vermoed dat er nu allerlei wandelingen en steden in je herinnering komen. Kies er eentje uit en maak de herinnering sterker door terug te denken aan hoe het daar was. Wat zie je voor je? Wat hoor je? Hoe voelde je je daar, op dat moment in die stad? Wie was er bij je, of was je alleen onderweg? Het beeld van de wandeling van toen zou de basis kunnen zijn voor een verhaal dat je kunt opschrijven of vertellen.

Ik realiseer me dat ik lang niet in Parijs was. Er zijn drie langere wandelingen dwars door die stad. Ik vind via internet het boekje Paris á pied met de drie Traversées (doorsteken) door de stad. Ik besluit de eerste wandeling, van west naar oost, en de tweede, van noord naar zuid, te lopen.

Door Parijs van west naar oost

Mijn eerste wandeling begint bij metrostation Pont Neuilly. Het is een mooie najaarsdag en aan een leuk rond cafétafeltje eet ik een croissant met een kop koffie erbij. Hier even verderop is het Bois de Boulogne, een groot stadsbos, waar mensen al vroeg in de ochtend recreëren. Ik wandel langs een groot meer, het Lac Interieur, en steek dan de rondweg over naar een leuke volkswijk. Ik heb me voorgenomen om me geheel onder te dompelen in de stad. En met name mijn ogen goed de kost te geven en me te verwonderen over wat op mijn weg komt. Ik sta een tijdje stil bij het standbeeld van Jean de la Fontaine in een klein park. Naast zijn beeltenis zijn een vos en een raaf afgebeeld, een verwijzing naar een beroemde fabel van deze Franse schrijver, waarvan ik me het verhaal herinner. De sluwe vos verleidt de raaf, die een stukje kaas in zijn snavel heeft, om een lied te zingen. De gevleide raaf doet dit en verliest het stuk kaas, dat op de grond valt. De vos heeft wat hij wil en vervolgt rustig zijn weg.

Over een bijzondere brug met boven het voetpad een metrolijn, bereik ik de Eiffeltoren en wandel langs imposante gebouwen met veel tussenruimte. Via heel gezellige straten bereik ik Jardin de Luxembourg, met jeu-de-boules spelers onder schaduwrijke bomen. Nu volgt er een rij aan parken. Parijs is rijk gezegend met zoveel groen in de stad. Jardin des Plantes is een botanische tuin die in de 17de eeuw werd aangelegd. Er staan grote glazen kassen met exotische planten. Even verderop is Parc de Bercy met mooie oude platanen. De wandeling is officieel afgelopen bij de stadsring, maar mijn routeboekje beveelt aan om verder te lopen door Bois de Vincennes, een uitgebreid stadsbos met een mooi kasteel. Bij het metrostation eindigt mijn eerste tweedaagse wandeling.

Door Parijs van noord naar zuid

De volgende morgen sta ik vroeg in het uiterste noorden van de Parijse binnenstad, bij Parc de la Villette. Hier waren vroeger slachthuizen en nu is het een culturele hotspot met als hoogtepunt een modern concertgebouw, de Philharmonie de Paris. Een roltrap brengt me naar het dak en ik zie moderne gebouwen, waaronder een grote bioscoop en het conservatorium. Rustige straten in een dorpse stadswijk brengen me naar Parc des Buttes Chaumont. Het is heel heuvelachtig en je hebt hier prachtige uitzichten over de stad. Via de wijk Marais bereik ik de Notre Dame, die in 2019 voor een deel afbrandde. Nu wordt er heel hard gewerkt aan de restauratie. In de Rue Mouffetard geniet ik een heerlijke lunch, geserveerd door een dame die op Edith Piaf lijkt. De wandeling eindigt bij Parc de Montsouris in het uiterste zuiden, net binnen de stadsring.

Wandelcoach in de stad

Ik kijk terug op vier dagen waarin ik veel heb beleefd en gezien. Parijs is een heerlijke levendige stad. De routes lopen vaak door parken en door rustige stadswijken. Ook in Nederlandse steden is er meer natuur dan je misschien zou denken. Het is interessant voor ons, wandelcoaches, om groene paden in de stad te ontdekken. Steek Den Haag eens door via het Haagse Bos, Clingendael en het Westbroekpark. Of wandel langs de Singel, dwars door Utrecht.

Steden boeien en roepen verhalen op. Wie weet kom je op ideeën om een coachwandeling in een stad in de buurt te laten plaatsvinden? Je coachee en jij zien ineens heel andere dingen dan anders. Het gesprek kan verrassend lopen als je stilstaat bij moderne architectuur of een standbeeld. De wandeling door Parijs geeft mij in elk geval aanleiding om nog vaker steden te bezoeken en in verwondering rond te lopen, alleen of met een coachee.

Klompenpaden

Klompenpaden zijn afwisselende wandelingen met bos en weilanden in het midden van het land. Ze zijn niet meer weg te denken uit het Utrechtse en Gelderse landschap. Landschap Erfgoed Utrecht en Stichting Landschapsbeheer Gelderland zorgen ervoor dat er bijna maandelijks nieuwe klompenpaden bij komen. Er zijn er inmiddels al meer dan honderddertig. Iedere Utrechtse en Gelderse wandelaar kent ze, maar woon je elders in het land is het ook de moeite waard om er eens een te lopen.

Oldenallerpad

Vandaag ga ik naar het Oldenallerpad tussen Nijkerk en Putten. Ik parkeer mijn auto bij De Zoete Inval aan de Broekmolerweg in Putten. Onderweg kom ik over boerenland, langs lage houtwallen, langs beekjes en over een heideveld. Bij een boerderij kan je aan een gezellige tafel koffiedrinken. Er staat zelfs een koelkast met lekkere ijsjes.
Na de gastvrije boerderij wandel ik verder. Ik geniet van de afwisseling op deze wandeling. Ik houd ervan om geregeld wat verder te kunnen kijken. In dichte bossen op de Veluwe kan je je soms wat opgesloten voelen. Ook voor wandelcoaching is een divers landschap fijn. Je kunt je coachee steeds nieuwe vergezichten geven.

Bij een kasteel ga ik op een bankje zitten en eet een appel. Tegenover me ligt een vijver met blauwe reigers en daarachter het prachtige kasteel. De bekende architect Jacob van Campen ontwierp het rond 1655. Het is gebouwd in classicistische stijl. In 1848 moderniseerde architect Karel Georg Zocher het gebouw en ontwierp een Engelse tuin. In 1972 kocht Natuurmonumenten De Oldenaller en sindsdien is het erkend als rijksmonument.

Ik zit in het kasteelbos en geniet van de rust op deze vroege dinsdagmorgen. Ik besluit om hier weer gauw terug te komen, wie weet ook voor een wandelcoaching. De wandeling is acht kilometer en leent zich met zijn afwisselende karakter ook goed om te coachen.