Door het Amsterdam van Remco Campert

Remco Campert werd geboren in Den Haag, maar werd in de loop van zijn leven steeds meer een echte Amsterdammer. Langs zijn huizen en de cafés die hij graag bezocht is er nu een literaire wandeling. Die loopt rond het Leidseplein, langs het Museumplein en door het Vondelpark.

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Mijn wandeling begin ik op het Leidseplein met in mijn handen het boekje Amsterdammer? Hoe zou dat voelen? Dit wordt mijn gids langs plaatsen uit het leven van Vijftiger Remco Campert.

Naast poëzie schreef hij meerdere romans en novellen, waaronder Het leven is vurrukkulluk. De stad Amsterdam is de plek van zijn romans, verhalen, columns en gedichten. Hij woonde rond het Leidseplein en de buurt van het Museumplein. Hij overleed in 2022.

Ik begin mijn stadswandeling bij het Leidseplein voor Café Americain, de huiskamer van Amsterdam. Hier kon je Harry Mulisch vaak aantreffen, die om de hoek woonde op Leidsekade 103. Even verderop is de Stadsschouwburg. Er tegenover op het terras van Café Reynders drink ik een koffie.

Hier ontmoette Campert andere experimentele dichters zoals Lucebert, Bert Schierbeek, Gerrit Kouwenaar, Jan Elburg en Simon Vinkenoog. Later was hun ontmoetingsplek kunstenaarssociëteit De Kring aan het Kleine-Gartmanplantsoen. Ik wandel via dat plantsoen naar Kerkstraat 15, waar Campert van 1952 tot 1955 woonde samen met zijn eerste grote liefde Freddy Rutgers.

Via het Max Euweplein ga ik naar het Museumplein en verder naar de Van Eeghenlaan 7. Hier woonde Campert in 1950 op een kamer in het huis van mede-Vijftiger Bert Schierbeek. Het huis kijkt uit op het park en hier speelt zich Het leven is vurrukkulluk (1961) voor een groot deel af.

Ik loop door het park en over de Diaconessenbrug naar Valeriusplein 15, waar nu nog steeds het Amsterdams Lyceum zich bevindt. In 1946 zat Campert hier in de redactie van schoolkrant Halo, waarvoor hij strips, gedichten en verhalen schreef. De wandeling leidt dan via de Van Breestraat naar het Concertgebouw en langs de mooie boekhandel Martyrium naar de Van Miereveldstraat 1. Hier huist sinds 1945 uitgeverij De Bezige Bij, waar bijna alle boeken van Campert verschenen.

Om de hoek staat op de muur een deel van het gedicht Iemand stelt de vraag met daarin de regels:Verzet begint niet met grote woorden, maar met kleine daden”. Hier eindigt de wandeling die me in Amsterdamse straten bracht waar ik nooit was.

Remco Campert Gedicht op de muur

Door het Berlijn van Bertolt Brecht

Ik heb de smaak te pakken gekregen. Het is tijd om weer eens naar mijn favoriete Europese stad Berlijn te gaan. Ik wandelde hier al eerder langs sporen van de Berlijnse Muur en verdiepte me in de voormalige DDR en wat er nog te vinden was van de scheiding van de stad die tot 1989 duurde. Ik hoef niet lang na te denken over een literaire wandeling in Berlijn.

Mijn favoriete toneelschrijver is al heel lang Bertolt Brecht. Ik ga onderzoeken welke plekken er nog zijn die aan hem en zijn toneelstukken herinneren. In Amersfoort pak ik de trein en zes uur later sta ik op Berlin Hauptbahnhof. Ik verlaat het station aan de achterkant, dus niet aan de zijde met al die nieuwe gebouwen, ambassades en het Kanzleramt.

Ik aarzel of ik de metro zal nemen, maar besluit om te gaan lopen naar Wedding, een oude volkswijk waar ik nog niet zo vaak was. Meestal neem ik een hotel in Prenzlauer Berg of Kreuzberg, maar nu ga ik naar de arbeiderswijk Wedding, omdat Brecht hier vlakbij gewoond heeft. Ik leg mijn rugzak op bed in hotel Graf Pückler, een ouderwets gebouw waar vroeger missionarissen opgeleid werden. Tot mijn verrassing heeft mijn kamer een eigen balkon boven een weelderige tuin.

Ik heb inmiddels trek gekregen en loop de wijk Wedding in. Ik kom langs Turkse bakkertjes, 24-uurswinkels, tweedehandskledingzaken en dan op een plein met in het midden een fontein. Het water stroomt neer op het realistische beeld van een pianist. Het heeft iets heel humoristisch, dit beeld en deze fontein midden op het plein dat Nettelbeckplatz heet, zo zie ik op een naambordje.

Fontein Nettelbeckplatz

De volgende morgen wandel ik naar de Chausseestrasse, waar het Brecht-museum is. De gids vertelt over de vernieuwende theatervorm, het epische theater, die Brecht invoerde. Hij moest in 1933 vluchten toen in Duitsland de nationaalsocialisten aan de macht kwamen.

Als de gids het anti-oorlogsstuk “Moeder Courage en haar kinderen” noemt, herinner ik me de toneelvoorstelling waar we in de zesde klas samen met onze lerares Duits heengingen in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag. We waren enorm onder de indruk van dit stuk. Mijn liefde voor theater begon hier en mijn interesse voor Brecht was blijvend.

Met de plattegrond uit het boek Brechts Berlin (zie ook onder) loop ik vervolgens door de stad. Naast het museum is het graf van Brecht. Ik waan me in de jaren twintig als ik sta voor het Theater am Schiffbauerdamm, waar enkele van zijn toneelstukken in première gingen. Hier staat ook een groot standbeeld van hem. Van schilders die er aan het werk zijn mag ik even binnenkijken in dit sfeervolle oude theater.

Sommige van de huizen en straten waar Brecht woonde zijn er niet meer door het zware bombardement tegen het eind van de oorlog. Toch zijn er nog veel plekken uit zijn leven wel terug te vinden. Ik wandel door Berlijn en voel me in contact met een boeiende literaire geschiedenis.

Regelmatig lees ik in een koffiezaakje of op een bankje in het boek over Brecht en leer over theater in de stad Berlijn in de “goldene zwanziger Jahre”. Dat was een tijd, waarin Berlijn de culturele hoofdstad van de wereld was. Tegelijkertijd was er veel armoe en waren er voortekenen van de catastrofale tijd die zou komen. Op elke hoek van de straat is de geschiedenis hier voelbaar.

De wandeling eindigt bij de plek waar ooit het Sportpalast stond, een grote sporthal waar Brecht onder de indruk was van een bokswedstrijd. Begin jaren dertig was dit een heel populaire sport. Toen Brecht na zijn emigratie na de oorlog terugkeerde naar Duitsland, ging hij wonen en werken in het oostelijks stadsdeel, in de toenmalige DDR.

Graf Bertolt Brecht

‘Dankjewel Aat, voor de inspiratie!’

Men zou een pleister op de vele wonden willen zijn

Tweemaandelijks schrijft Aat van der Harst, wandelcoach en verhalenverteller, over inspirerende wandelgebieden die je voor je wandelcoaching kunt inzetten. In Wandelinspiratie laat Aat je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

‘Men zou een pleister op vele wonden willen zijn’, is een uitspraak van Etty Hillesum, die je vindt op een beeld in Hanzestad Deventer. Aat van der Harst wandelt er en neemt je mee door de stad met inspiratie voor je wandelcoaching.

Het bijna afgelopen jaar 2023 was het Hanzejaar. Aat wandelde ook door de Hanzesteden Lübeck en Wismar. Wie weet ga je er gewoon voor een mooie wandeling naar toe!

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Eerste route door Deventer: Het Bergkwartier

Aat: Bij de VVV van Deventer koop ik twee boekjes: Wandelen door het Bergkwartier en Wandelen door het Noordenbergkwartier.
Ik lees over Hanzesteden: rond 1100 sluiten groepen kooplieden, met de naam Hansa, zich aaneen om samen handel te drijven. In ons land liggen de meeste steden die zich aansluiten aan de IJssel. Hun bloei danken ze voor een groot deel aan de ligging aan deze rivier.

Deventer is dus een van deze Hanzesteden. Mijn wandeling begin ik bij het beeld van Albert Schweitzer op de Brink. Achter het beeld is een zogenaamde pronkgevel met de uitgebeelde deugden: Geloof, Hoop, Liefde, Voorzichtigheid, Kracht en Gematigdheid. Even verderop is de Deventer Koekwinkel van Bussink te zien, een mooi ouderwets winkeltje.

Deventer koek inspiratiewandeling Aat van der Harst

Ik loop verder naar de Waag. Dit gebouw speelde een grote rol in het handelsleven van de stad. Het is duidelijk dat dit van oudsher een handelsstad is. Ook het Dreiharingenhuis uit de Vlaamse hoogrenaissance om de hoek wijst erop. Vervolgens sla ik de Rijkmanstraat in en loop langs het huis De Golden Vijzel.
Al slingerend door smalle stegen kom ik uit bij de fraaie Bergkerk. In de voormalige Vrouwengevangenis in de Walstraat is nu een permanente expositie over leven en werk van Charles Dickens, aan wie ook elk jaar een festival wordt gewijd.

In het Voorster Gasthuis in de Roggestraat is het Etty Hillesum Centrum gevestigd. Hier is een expositie die in het weekend te zien is en er vinden activiteiten rond vrede, mensenrechten en samenleven plaats. Etty Hillesum woont van haar tiende tot haar achttiende in Deventer. Als ze het gymnasium heeft afgerond, verhuist ze naar Amsterdam. Na haar deportatie naar Westerbork komt ze in Auschwitz terecht, waar ze in 1943 wordt vermoord. Pas veel later worden haar dagboeken ontdekt en uitgegeven. In Het verstoorde leven is te lezen hoe deze jonge joodse vrouw opgroeit in oorlogstijd.

Beeld Etty Hillesum Men zou een ple

Tweede route door Deventer: Het Noordenbergkwartier

Van de Brink wandel ik naar het moderne Stadhuis op het Grote Kerkhof. Hier begint het tweede deel van mijn Deventer-wandeling.

Ik kom langs de Broederenkerk die in de 14de eeuw vaak bezocht werd door Geert Groote. Hij werd in 1340 in Deventer geboren en was de grondlegger van de Moderne Devotie. De kerk is een tweebeukige gotische hallenkerk.

Een bijzonder stukje van de wandeling vind ik de Stenenwal. Hier was al in de 9de eeuw de oudste Nederlandse stadswal. Ik wijk even van de uitgezette wandeling af naar de IJsselkade en sta stil bij het Holocaustmonument, een driehoekige steen met een diepe kloof erdoor. Ernaast staat de zin uit het dagboek van Etty Hillesum: Men zou een pleister op vele wonden willen zijn. Langs de IJssel heeft Etty vaak met haar ouders gewandeld.

Terug op het Grote Kerkhof kom ik langs het huis van de bekende drukker Jacob van Breda. Hier eindigt mijn Deventer-wandeling.

Wandelinspiratie hanzestad Lubeck hofje Aat van der Harst

Duitse Hanzesteden: Lübeck

Voor de meesten van ons is Noord-Duitsland niet echt een bekend vakantiegebied. Toch is er veel moois te zien, vooral in de oude Hanzesteden.

Ik reis naar Lübeck en begin mijn wandeling bij de Holstentor, een stadspoort uit de 15de eeuw en een voorbeeld van de middeleeuwse Baksteengotiek.
Ernaast is het bureau met toeristeninformatie en hier krijg ik een handzaam kaartje met een stadswandeling.
“Neem vooral een kijkje in de gangetjes en hofjes”, zegt de vriendelijke dame achter de balie. Dit blijkt een gouden tip te zijn, want anders waren ze me nauwelijks opgevallen.

Tussen de huizen lopen smalle gangen naar bijzonder sfeervolle achtertuinen van huizen en hofjes. Mijn eerste langere stop is in de Dom. Bij het bombardement van 1942 is veel verloren gegaan, waaronder het befaamde orgel waarop Buxtehude en Bach nog gespeeld hebben. De afgelopen jaren is de kerk prachtig nieuw opgebouwd en een bezienswaardigheid is de kansel.

Door schilderachtige stegen en langs een oude synagoge bereik ik het Willy Brandt Museum, dat vrij toegankelijk is. Het is een eerbetoon aan een groot politicus die hier opgroeide. Vóór de Tweede Wereldoorlog schrijft hij artikelen en pleit voor een ander en menselijker Duitsland. Zodoende moet hij vluchten als de oorlog begint. Na jaren in Zweden keert hij terug en wordt  burgemeester van Berlijn. Later zet hij zich als minister van buitenlandse zaken en bondskanselier in voor vrede en gerechtigheid in Europa. Hij krijgt de Nobelprijs voor de vrede.

Naast de Burgpoort is het Hanzemuseum met informatie over de geschiedenis van Hanzesteden. De route buigt daar af naar de rivier de Trave en dan naar het Buddenbrookhuis. De dikke roman Buddenbrooks van de schrijver Thomas Mann beschrijft de bloei en langzame neergang van een koopmansfamilie over vier generaties in de 19de eeuw. Hij krijgt voor deze roman in 1929 de Nobelprijs voor literatuur.

Via de Sankt Petri Kirche bereik ik het einde van de stadswandeling bij de Holstenpoort.

Wismar wandelinspiratie Hanzesteden Aat van der Harst

Baksteengotiek in Wismar

Met de trein is het vanuit Lübeck maar een uur naar de stad Wismar, waarvan de historische binnenstad  op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat.

De stadswandeling begint op het centrale marktplein. In het midden staat de Wismarer Wasserkunst. Dat is een soort overdekte waterbron die in 1602 gebouwd werd door de Nederlander Philip Brandin. Aan de overkant van het plein kom ik bij het gebouw Alter Schwede, in 1380 gebouwd van de inmiddels vertrouwde rode baksteen. Even verderop kom ik bij de Nicolaikerk, kerk van de vissers en zeelieden, een hoogtepunt van de Noord-Europese baksteengotiek.

De meeste poorten van de stad zijn afgebroken, maar vlak bij de haven staat er nog een poort overeind, ook weer opgetrokken uit rode baksteen. Door de poort bereik ik de haven met veel viskraampjes. De oude scheepvaartgebouwen worden nu omgebouwd tot luxe appartementen, zo zie ik vanaf mijn bankje aan het water aan het einde van de wandeling.

Het was een boeiend bezoek aan oude handelssteden in Nederland en Duitsland. In 2024 wil ik een stukje verder wandelen langs steden aan de IJssel.

Hanzesteden en wandelcoaching

Op een pronkgevel in Deventer lees ik: Geloof, Hoop, Liefde, Voorzichtigheid, Kracht en Gematigdheid. Als ik hier tijdens een coaching langs zou komen, zou ik stil kunnen staan bij al deze deugden of er een uit laten kiezen ter overweging onderweg.

Even verder aan de IJssel lees ik van Etty Hillesum: Men zou een pleister op vele wonden willen zijn. Bij een wandelcoaching in de stad bieden zich passende zinnen en woorden ter overdenking soms als vanzelf aan.

    • Hanzestadswandelingen in Deventer: boekjes van 2 euro, verkrijgbaar bij VVV op de Brink.
    • De stadsplattegronden van de beide Duitse steden haalde ik bij het Tourismusbüro in Lübeck en in Wismar
    • Lübeck ligt slechts op 350 kilometer vanaf Groningen; Wismar ligt 75 kilometer verder.
    • Aat maakt de komende maanden podcasts van stadswandelingen voor Golfbreker Radio en het Wandelmagazine.
      De eerste, door Amersfoort, (20 minuten) is te beluisteren via de link:
      https://www.mixcloud.com/golfbreker/aat-van-der-harst-4-november-2023/

Tweemaandelijks schrijft Aat van der Harst, wandelcoach en verhalenverteller, over inspirerende wandelgebieden die je voor je wandelcoaching kunt inzetten. In Wandelinspiratie laat Aat je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

Osdorp I am Amsterdam Wandelcoaching

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Twee verrassende wijken in Amsterdam

Aat: Voor je coaching kies je meestal mooie natuurgebieden uit. Mijn ervaring is dat het ook heel goed in de stad kan. In de meeste Nederlandse steden ken ik diverse delen die heel geschikt zijn om er te coachen. Ik weet inmiddels hoeveel parken en plantsoenen met groen en natuur er zijn in woonwijken.

Eind september ging ik naar twee wat onbekendere wijken in Amsterdam: Osdorp en Noord. In Noord sprak ik al regelmatig af om te wandelcoachen. Het leidde vaak tot onverwachte inzichten bij mijn medewandelaar. De stad biedt weer andere metaforen dan hartje Veluwe, zo blijkt.

Naar Osdorp:

Vanaf Amsterdam CS pak ik de tram naar de wijk Osdorp. Ik las het boek Lillehammer van Vonne van der Meer, die haar hoofdpersoon door de straat met de naam Geduld laat wandelen. Ik begin mijn wandeling in die straat en stel me voor hoe het is om op Geluk 10 te wonen.

Dan zwerf ik wat verder door de wijk vlak bij de grote plas en kom langs de straten Vertrouwen, Opmerkzaam, Verdraagzaam, Zorgzaam, Overleg en Samenwerking. Hoe zou het zijn om met een coachee hierheen te gaan en ter plekke het thema van de wandeling uit te laten kiezen aan de hand van een straatnaam? Even verderop ga ik op het Dwaze Moeders Plein op een bankje zitten met mijn thermosfles koffie.
Op een gedenksteen lees ik: In verbondenheid met de moeders van Argentinië (13 maart 1986). Het is een eerbetoon aan de dappere vrouwen die aandacht vroegen voor hun verdwenen mannen en zonen tijdens de dictatuur. Ik begrijp nu dat de straatnaamborden die ik zojuist zag, staan voor waarden die zij vertegenwoordigen.

Ik wandel verder naar de grote vijver. De wandeling rondom de Sloterplas is 7 kilometer, staat er op een bordje. Het is een mooie zonnige herfstdag en het is gezellig druk langs het water. Er zijn wandelaars en fietsers en op een grasveld is een groepje stevige sportschooljongens bezig om zware halters op te tillen.

Ik loop verder met dat woord geduld, van het straatnaambordje, in mijn achterhoofd. Hoe geduldig ben ik eigenlijk? Op mijn wandelingen ben ik best heel geduldig, stel ik vast. Zonder haast wandel ik dagenlang en als ik dan eens twee uur op de bus terug moet wachten, is dat geen probleem. In het gewone leven is dat anders. Wachten in een rij voor een kassa kan me wel irriteren. Misschien moet ik mijn wandelgeduld maar eens wat meer meenemen in het gewone leven.

Naar de NDSM-werf in Noord

Korte tijd later ga ik weer naar Amsterdam. Achter het station steek ik met de pont over naar Het Eye-museum. Het is eind september en daar is dan een prachtige tentoonstelling over de films van de Duitse regisseur Werner Herzog. In een interview vertelt Herzog, dat hij ooit midden in de winter van zijn woonplaats München naar Parijs liep, naar een goede vriendin die ernstig ziek was. Het idee spreekt me aan. Wat kan je doen voor een geliefde die ziek is? Je kunt een kaars aansteken, maar je zou ook te voet naar die persoon toe kunnen gaan en zo de verbinding maken.

Ik verlaat het indrukwekkende gebouw aan het IJ en wandel via de Van der Pekstraat naar een leuk lunchrestaurant genaamd De Ceuvel, dat geheel duurzaam functioneert. Vervolgens loop ik door een wijk met nieuwe luxe appartementen. In de etalage van een makelaar lees ik de absurd hoge prijzen van deze woningen. Het is duidelijk dat hier de gentrificatie in volle gang is. Ook de nieuwe koffiezaakjes wijzen erop dat er voornamelijk rijke expats en yuppen wonen. Amsterdam-Noord was altijd een arme wijk, maar dat verandert in hoog tempo.

Ik wandel verder naar de NDSM-werf. Een kleine deur van het immense werfgebouw staat open en ik loop naar binnen. Ik sta in een enorme hal van wat ooit een van de grootste scheepswerven ter wereld was. Enorme tankers rolden hier tot de jaren tachtig van de scheepshelling. Ongeveer iedereen die in het nabijgelegen Tuindorp woonde, werkte ooit op de werf, tot die door met name Japanse concurrentie failliet ging. Wat een indrukwekkend terrein is dit. Langs oude hijskranen en loodsen loop ik naar de pont, die me terugbrengt naar het Centraal Station.

In elk wandelcoachtraject maak ik een keer een stadswandeling

Ik kies daarvoor een stad in de buurt uit of een stad ergens tussen de woonplaats van mijn coachee en mij in. Winkelstraten zijn wat minder geschikt, maar vlak daarachter zijn steegjes, hofjes, plantsoenen waar het goed coachen is. Nog iets verder van het centrum wandel ik door parken, langs rivieren of scheepswerven. Ik houd juist van de rafelranden van een stad, zoals bij die NDSM-werf. De metaforen die ik in mijn stadscoaching gebruik zijn vaak anders dan die in een natuurgebied. Ik gebruik architectuur, straatnaambordjes (Geduld) of een cruiseschip dat langs vaart als spiegel voor de coachvraag. Ooit groeide ik op in de Haagse binnenstad en de fascinatie voor steden raak ik nooit kwijt, zelfs niet in mijn werk.

    • De ronde om de Sloterplas is 7 kilometer en is uit te breiden tot 9 kilometer met een slinger langs de kinderboerderij..
    • De wandeling door Noord naar NDSM is 6 kilometer en is uit te breiden tot 9 kilometer met een slinger door het boeiende Tuindorp. Afspreken met je coachee kan op perron 2 van CS voor de 1ste-klas-wachtkamer, waarna je samen de pont neemt.

Terloopse wandelingen in de Ardennen en Amsterdam

Uitgeverij Van Oorschot besloot om ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum in 2020 een reeks literaire wandelboekjes uit te brengen onder de naam: Terloops. Het werd een zo groot succes dat er inmiddels, drie jaar later, veertien boeken in deze reeks zijn verschenen. Ik kocht ze allemaal en vaak ook nog dubbel om cadeau te geven. Er zitten juweeltjes bij, die kunnen dienen als inspiratie voor wandelcoaches. In elk boekje zit een plattegrond, zodat je de wandeling ook zelf makkelijk kunt maken.

Eerst bespreek ik het meest recente boek uit de serie en ga dan naar Amsterdam om de route van het wat mij betreft allermooiste verhaal ook daadwerkelijk zelf te ontdekken.

Terloopse boekjes bij wandelinspiratie Aat van der Harst

Terloopse boekjes

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Omwegen: Observator van gezinsdynamiek

Schrijver Thomas Heerma van Voss beschrijft in Omwegen een meerdaagse wandeling met zijn vriendin en zijn schoonfamilie langs de rivier de Semois in de Ardennen. Hij koopt van te voren twee dingen: een opschrijfboekje en stevige schoenen.
Wat hij dan nog niet weet, maar wij lezers vanaf de eerste pagina wel, is dat zijn vriendin kort na de wandeling de relatie zal beëindigen. Dit geeft voor ons een lading aan alles wat er onderweg gebeurt.

De hoofdpersoon is de enige met weinig loopervaring. Met zijn eigen gezin van herkomst ging hij elke zomer naar hetzelfde vakantiehuis in Frankrijk. Wandelen deed hij daar nooit. Zijn schoonfamilie bestaat uit louter zeer ervaren wandelaars. Zijn schoonmoeder komt regelmatig naast hem lopen en stelt lastige vragen: “Wat voor werk doe je?”; “Weet je hoe die bloem, die vogel, die vlinder heet?”. Het voelt of hij voortdurend examen moet doen.

De schoonvader is een heel nieuwsgierige man, die bijvoorbeeld bij een bankje gaat bestuderen hoe de constructie is en welke moeren gebruikt zijn. De zwager woont in een eco-dorp in Wageningen en vertelt over milieu-acties waaraan hij meedeed, zoals zich vastbinden aan een boom in Polen om een bos te redden.

Intussen is Thomas blij dat hij een week samen met zijn vriendin is, want in het gewone leven zijn ze beiden heel druk. De hele familie bestaat uit zeer ervaren wandelaars, die heel goed op elkaar ingespeeld zijn. Tot er ook ineens heftige gezinsdynamieken en spoken uit het verleden opduiken. Thomas is dan observator van iets wat hij eigenlijk niet echt begrijpt. Hij merkt dat hij er wel bij is, maar er niet echt bij hoort.

Het boekje werd non-fictie-boek van de maand april op NPO-radio. Het is ongemeen geestig en goed geschreven.

Vriendentrouw - Terloopse wandelinspiratie

De grote ronde: Elke dag dezelfde route verveelt niet

Ik kijk in mijn boekenkast en pak een eerder deel uit de serie: De grote ronde, door Thomas Rosenboom. Toevallig is ook hier de schrijver en hoofdpersoon een Thomas, stel ik vast. Ook dit is een favoriet van me uit de wandelserie. Ik doe het boekje in mijn rugzak en pak de trein naar Amsterdam.

Rosenboom loopt elke dag dezelfde route van precies twee uur door zijn stad Amsterdam. Hij woont op de Oudezijds Voorburgwal en wandelt via het IJ langs de Prinsengracht naar de Amstel en dan weer terug naar huis. Hij schrijft erover: “Wie wandelt, hoeft nergens te zijn, een wandeling is principieel doelloos, kent geen ander eindpunt dan het beginpunt en dient dan ook min of meer cirkelvormig te zijn”. Op zijn dagelijkse rondje krijgt hij veel meer ideeën voor zijn romans dan hij thuis achter zijn computer ooit zou krijgen.
De betovering is meteen verbroken als hij een bekende tegenkomt die een praatje wil maken. Dan raakt hij de concentratie kwijt die hij wel heeft als hij alleen ongestoord loopt.

Op een steiger achter het station lees ik een stukje. Wat me opvalt is hoe Rosenboom zuiver observeert wat hij ziet. Elke dag ziet hij de stad anders. Ik ga in zijn voetsporen op pad, om te beginnen langs de Prinsengracht. Het plattegrondje op de binnenflap is me daarbij behulpzaam. Ik kom bij een steiger aan de Amstel en lees in het boekje over een zwemster die elke dag naast het bordje ‘Verboden te zwemmen’ te water gaat en een stukje zwemt in de rivier.
Aan de overkant zie ik een boot met de naam Vriendentrouw. Ik mijmer wat over dat woord. Wat betekent het voor me? Mooie vraag voor een wandelcoaching zou dit ook zijn.

Ik vervolg mijn weg langs de Stopera en kom bij het huis van Rosenboom. Aan het eind van zijn ronde schrijft hij dat het elke keer goed is om weer thuis te komen: “Het geeft het gevoel echt iets gedaan te hebben, zodat deze dag in ieder geval niet meer helemaal kan mislukken, kortom: het was fijn- morgen weer”.
Ik maak de ronde af richting station. Met het boekje in de hand is een wandeling anders en verrassender dan zonder. Ik wandel graag in de voetsporen van een schrijver.

Amstel Terloopse wandelinspiratie

aan de Amstel

De wandelcoach en inspirerende boeken

Ik kan de reeks Terloops van harte aanbevelen. Naast de boeken die ik net besprak, is bijvoorbeeld ook erg mooi: Je keek te ver van Marjoleine de Vos. Ze loopt dagelijks een ronde vanaf haar huis in het Groningse Zeerijp. Het boek gaat over het verlangen naar wandelen en over het verschil tussen stad en platteland.

Als wandelcoach kan je onderweg, met een boekje uit de Terloopsreeks in de rugzak of in de hand, overwegen welke thema’s raken aan die in je eigen leven. Wat leer je van deze literaire teksten? En hoe zou je dat in kunnen zetten in je werk? Kijk ook eens welke wandelboeken je verder in je boekenkast hebt staan. Wat betekenen ze voor je? Lees jezelf tot een betere wandelcoach. Lezen en wandelen en coachen: wat een mooie combinatie!

  • De serie Terloops van Van Oorschot telt inmiddels 14 boekjes. Ze kosten 13,50 euro en zijn ook een leuk cadeautje voor je coachee aan het eind van een coachtraject.

Aat in Assisi, Italië

Over Aat

Aat van der Harst is wandelcoach en verhalenverteller. Auteur van Wandel je wijzer, stad en natuur als coach (2013 Ten Have).
Het boek Wandel je wijzer is een aanrader voor zowel wandelcoaches als mensen die al wandelend meer over zichzelf te weten willen komen.
www.verhalenonderweg.nl

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Voorbereiding van een wandelcoaching bij Aken

De meeste wandelcoaches hebben wel een favoriete thuisbasis: een park, bos, stad of strand in de buurt, waar je je cliënten ontvangt. Voor mij is dat landgoed Den Treek vlak bij mijn woonplaats Leusden. Ik ken er de meeste paden en kan de route aanpassen aan degene die naast me loopt en de tijdspanne die we afspreken. In de loop van de tijd ging ik mijn coachroutes steeds meer variëren. In de buurt van Amersfoort zijn meer bossen, parken, pleinen en boerenweggetjes waar het goed coachen is. Ook heb ik nu leuke routes vanaf stations in de buurt.

Soms komt er dan ineens weer een vraag naar een coaching waar je wat meer tijd in voorbereiding en routeplanning moet steken.

Wandelcoaching Aken Aat van der Harst

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Voortraject

Naast wandelcoaching met individuen heb ik de afgelopen jaren veel met Duitse groepen in de natuur in beweging gewerkt. De vraag komt deze keer van een pas samengestelde groep schoolpsychologen uit de buurt van Aken en kennismaking met elkaar is een van de doelen.

Ik vertel de leidster van het project dat we een dag lang met verhalen kunnen werken en zo kennis maken met elkaars werk en leven. Ik maak een offerte, waarin ik globaal de mogelijke inhoud van de dag beschrijf. Per omgaande krijg ik een mail dat dit akkoord is. Tevens komt de vraag of ik een geschikt gebied weet waar de coaching plaats kan vinden, liefst niet te ver bij Aken vandaan.

Ik zie meteen een pad voor me vlak langs de Duits-Nederlandse grens waar ik jaren geleden liep op mijn weg naar Rome. Het is een mooi traject langs een kleine rivier, zo herinner ik me. Ook daarmee gaat mijn opdrachtgever akkoord, dus niets staat meer in de weg om deze dag vorm te gaan geven.

Voorbereidingsdag

Na nog een paar telefoontjes vooraf met de leidster van het team, waarin ik nog wat meer te weten kom over de groep en over de leerwensen en verwachtingen van de deelnemers, reis ik samen met mijn echtgenote af naar het plaatsje Herzogenrath, vlak over de grens bij Kerkrade.

Op een bosparkeerplaats aan de Further Strasse parkeren we onze auto en komen dan al snel bij de rivier de Wurm. Een licht stijgend pad loopt naar het plaatsje Pley en van hier daalt een lange natuurtrap af naar de Wurm. We willen daar een brug oversteken, maar die blijkt vernield te zijn door het hoge water.
We horen van een mevrouw met een hond dat een storm de liefelijke rivier opstuwde tot een woeste stroom die bomen meesleurde en bruggen vernielde. Zij vertelt ons dat er verderop een brug is die het wel gehouden heeft. Inderdaad is deze brug nog intact en aan de overzijde van de rivier lopen we terug.

Bij het dorpje Klinkheide komen we op de oude spoordijk van een mijntreintje dat hier vroeger liep, toen hier nog volop mijnbouw was. Het is nu een prachtig wandelpad, via de wandelknooppunten goed aangegeven, dat terugloopt naar het beginpunt.

De dag erna gaat mijn echtgenote de stad Aken in en ik sta vroeg bij het parkeerterrein in Herzogenrath, waar al snel mijn groep van twaalf deelnemende schoolpsychologen arriveert. We doen een kennismakingsoefening en gaan op pad voor een dag vol verhalen: persoonlijke verhalen vooral waarmee de mensen elkaar beter leren kennen. Verder krijgen ze inzicht hoe ze op een meer narratieve wijze leerlingen kunnen begeleiden.

Wandelcoach en nieuwe paden

Als ik werk in een gebied dat ik niet ken, verken ik dat altijd vooraf. Zeker in het werken met een groep is het fijn om de paden zelf al een keer gelopen te hebben. Een wandelcoach die helemaal de weg kwijt is lijkt humoristisch en wie weet kom je er samen wel weer uit, maar het is meestal aan te raden om de weg ongeveer in je hoofd te hebben. Dat maakt dat je je meer op de inhoud van de training of de coaching kunt richten en dat je minder met je telefoon of een papieren kaart bezig hoeft te zijn. Wanneer een deel van de wandeling met gekleurde paaltje is aangegeven, helpt dat trouwens ook.

Als ik een dag of meerdere dagen met een groep werk, reis ik graag de dag ervoor er al heen. De voorbereidende dag vind ik meestal heel plezierig. Ik maak een nieuwe wandeling en het feit dat ik erna met een groep terug zal komen, geeft focus. Ik let meer op dan normaal en zie bijvoorbeeld geschikte plekken waar we goed met de hele kring stil kunnen staan en paden waar we in tweetallen of alleen gaan lopen.

Ik houd ervan om naast individuele coaching ook te werken met groepen vanwege de groepsdynamiek. Als wandelcoach ben ik heel actief op de momenten dat we stilstaan en zich een kring vormt. Wanneer thema’s vervolgens in tweetallen al lopend worden uitgewerkt en besproken, geniet ik ervan om te kijken naar mensen die intensief met elkaar in gesprek zijn. Verder heb ik gelegenheid om na te denken over de volgende stap. Begin ik bij de volgende stop zelf met een verhaal? Welke vraag stel ik of hoe nodig ik uit tot een groepsgesprek?

Contact met het landschap

Ik sta met een groep langs de rivier de Wurm en verhalen worden gedeeld. Ik voel me in contact met de deelnemers en met de omgeving. Dat laatste heeft alles te maken met de voorbereiding en mijn kennismaking met het landschap. Daardoor beweeg ik me er als wandelcoach en groepsbegeleider met meer gemak.

Het allereerste wandelcoachgesprek in Nederland was in 1910

Freud en Mahler wandelen door Leiden

Deze keer een wandeling door Leiden in de voetsporen van twee grote namen: Op 26 augustus 1910 ontmoeten Sigmund Freud en Gustav Mahler elkaar in deze oud-Hollandse stad. Componist en dirigent Mahler heeft grote zorgen en neemt contact op met psycholoog Freud voor een consult. Hoewel beiden in Wenen wonen, hebben ze elkaar nog nooit gesproken. Freud is in de zomer van 1910 op vakantie in Noordwijk en nodigt Mahler uit om naar Nederland te komen voor een pyscho-analytisch gesprek. Mahler neemt de uitnodiging aan en reist per trein naar Leiden. Hier ontmoeten ze elkaar op 26 augustus. Ze lopen vier uur lang door Leiden en voor zover ik kan nagaan is dit het eerste wandelcoachgesprek op Nederlandse bodem. Ik besluit op onderzoek uit te gaan. Welke route liepen beide vermaarde mannen en waarover ging deze wandelcoaching-avant-la-lettre?

Tekst en foto’s: Aat van der Harst

Boterbrug

Ontmoeting in Leiden

Ik wandel station Leiden uit en loop in de richting van molen De Valk. Vooraf heb ik me ingelezen op het onderwerp via artikelen en een boekje dat nu in mijn rugzak zit. Het enige wat echt vaststaat over de wandeling in 1910 is het beginpunt bij horecagelegenheid In den Vergulden Turk. Verder is er weinig bekend over route en inhoud van het gesprek. Ik heb er zin in om deze wandeling te gaan reconstrueren. Honderddertienjaar later wandel ik via de molen en langs het Galgenwater naar de Stadsgehoorzaal in de Breestraat. Bij de Stadsgehoorzaal heeft Mahler vast even stilgestaan en zich afgevraagd of hier al werk van hem te horen was. Ik sta voor de gevel waar hoog boven me op een doorlopend fries in gouden letters staat: In den Vergulden Turk. Hier binnen zullen de heren een kop koffie gedronken hebben. Waarschijnlijk vooraf al in een telegram heeft Freud aangegeven dat het coachgesprek niet op een hotelkamer plaats zal vinden met Mahler liggend op een bank en Freud op een stoel aan het hoofdeinde. Freud heeft ervoor gekozen om het gesprek wandelend te voeren. Ik laat Freud hier aan het woord. Zowel hij als Mahler hebben achteraf weinig verteld of geschreven over de ontmoeting, dus ik vul zelf in hoe het gegaan zou kunnen zijn:

Freud:
“In de zomer van 1910 was ik op vakantie in Noordwijk. Ik vond het er heerlijk en kwam bij van de vele inspannende gesprekken die ik met patiënten heb in Wenen en van het vele schrijfwerk op mijn studeerkamer. Na een prettige strandwandeling richting Katwijk lag er een telegram voor me klaar van componist Gustav Mahler. In ons beider woonplaats Wenen bezocht ik menig maal een concert van werk van hem, waarbij hij ook de dirigent was. Of hij een consult bij me mocht hebben, stond er in het telegram. Toen ik schreef dat ik op vakantie was kreeg ik per omgaande een telegram terug dat hij graag naar Nederland kwam, omdat er nogal spoed bij was. Tegen een ander zou ik nooit ja gezegd hebben, zo midden in mijn vakantie, maar aan de componist die ik bewonder schreef ik: Ja, prima, als u ermee akkoord gaat, dat het gesprek wandelend in Leiden plaats vindt. Op 26 augustus ontmoette ik hem in het centrum van die stad.”

Wandelcoachroute door Leiden

Uit brieven uit die tijd van beide heren concludeer ik, dat de wandelroute van de Breestraat langs het Rapenburg voerde, door de Hortus Botanicus en langs de Singel. Dit geeft wel aan dat Freud de stad goed kende en de mooiste plekken wist te vinden. Ik wandel door kleine stegen langs de Pieterskerk. Ik ga een hofje in tegenover een gevelsteen die gewijd is aan de Pilgrim Fathers. Wie weet hebben Mahler en Freud hier ook stilgestaan. Ik steek de brug van het Rapenburg over en loop via het Academiegebouw de Hortus in. Hier moet ik mijn museumjaarkaart laten zien. Ik vermoed dat je in 1910 gewoon binnen kon lopen. Langs grote tropische kassen kom ik bij de Singel. Hier stel ik me voor wat onderwerp van gesprek geweest is. Wat ik weet uit wat ik heb gelezen bevindt Mahler zich in een stevige huwelijkscrisis. Hij is getrouwd met de getalenteerde, beeldschone en negentien jaar jongere Alma. Bij het huwelijk heeft hij bedongen dat zij haar eigen muzikale ambities moet laten varen en zich geheel in dienst moet stellen van hem, de grote maestro. Alma met haar enorme levenslust is teleurgesteld in het huwelijk en neemt een minnaar, de bekende architect Walter Gropius. Aan Gustav schrijft ze: “Jij, die zoveel hartstocht in je symfonieën legt, hebt hier in huis elk sprankje leven gedood”. In diezelfde tijd overlijdt dochter Marie op vijfjarige leeftijd. Het gesprek tijdens de wandeling zal gegaan zijn over verdriet om Marie en verdriet over zijn huwelijk. Terwijl ik ruim een eeuw later door de Hortus wandel kan ik me de zwaarte voorstellen die Mahler bij zich draagt. Ik dwaal verder door de stad Leiden die op deze zonnige zondagmorgen in februari van grote schoonheid is. Ik vraag me af hoe Mahler het gesprek ervaren heeft. Wie weet kijkt hij er ongeveer zo op terug:

Mahler:
“Ik zit in de trein terug naar Wenen. Het gesprek met dr. Freud heeft me opgelucht. Ik had al een groot vertrouwen in de man en zijn psycho-analyse waarover ik diverse artikelen in kranten las. Daarom maakte ik de lange reis naar Leiden. Onderweg al had ik tijd om na te denken en ik vond het ook prettig om te wandelen in plaats van op een divan te liggen, zoals het bij Freud meestal lijkt te gaan. Hij luisterde goed naar me en wilde al snel mijn hele levensverhaal weten. Ik vertelde over het slechte huwelijk van mijn ouders en hoe ik troost vond in de muziek. Toen op het Rapenburg een oudhollands draaiorgel speelde, kwamen de tranen. Ik realiseerde me dat muziek me altijd gered had, maar dat zelfs dat niet meer lukte de laatste tijd.. Het voelde of mijn kracht en creativiteit weer wat terug kwamen en ik zal thuis in Wenen mijn nieuwe symfonie, waar ik in vastgelopen ben, weer oppakken”.

De tiende symfonie blijft onvoleindigd, want binnen een jaar sterft Mahler. Alma zal die tijd bij hem blijven en hem goed verzorgen. Ik wandel door het Singelpark weer terug richting station. Geen enkele herinnering aan de ontmoeting ben ik tegengekomen. Geen straatnaam, geen bankje, geen standbeeld van twee wandelende mannen in gesprek. Hier moet de gemeente Leiden wat mij betreft wat aan doen. Een eerste wandelcoachgesprek is niet niks. Onderweg voelde ik me in gezelschap van twee grote mannen, die ik al lopend beiden wat beter heb leren kennen. Op de terugreis zet ik op mijn koptelefoon het Adagietto uit de vijfde symfonie van Mahler op en ben ontroerd.

Wandelinspiratie voor coaches

Net als bij bovenstaande wandeling zoek ik ook graag de stad op met mijn cliënten. Freud had ook voor een strandwandeling bij Noordwijk kunnen kiezen, maar had voorkeur voor de stad Leiden. Mahler vond het prettig om niet door Wenen te lopen waar bijna iedereen hem en Freud kende en waar ze voortdurend herkend zouden worden. Vraag jezelf eens af waar jij graag wandelcoacht. In de natuur of ook in de stad? Als je in de stad coacht, wat zijn dan de paden die je kiest? En hoe zorg je dat de privacy van jou en je wandelgenoot zoveel mogelijk gewaarborgd is? Freud vraagt naar levensverhalen. Hoe zorg jij ervoor dat er ruimte is voor het verhaal van je cliënt? Dit zijn mogelijke gedachten voor onderweg, wie weet de komende week bij een wandeling in een stad in de buurt.

  • Op Netflix is nu te zien de film Mahler auf der Couch

  • De Singelwandeling rond Leiden is 6,5 kilometer

  • Mahler en Freud, een wandeling door Leiden van schrijfster Eveline Nikkels

Pieterpad: Alleen waar je te voet was, was je echt

Door Nederland lopen prachtige lange-afstand-paden, zoals het Trekvogelpad, het Zuiderzeepad en het Marskarmerpad. Maar het bekendste van alle paden is toch wel het Pieterpad. In de jaren tachtig wandel ik deze route van Pieterburen in Groningen naar Rolde in Drenthe. Ik vind het een heerlijke tocht, maar loop dan door omstandigheden niet verder. Dertig jaar lang lijkt Rolde mijn Pieterpad-einde. Dan komt er corona en besluit ik om de buitenlandse tocht die ik gepland heb uit te stellen. Ik pak het pad weer op.

Pontje Pieterpad wandelinspiratie van Aat van der Harst

Mensen gaan voorbij, het pad blijft

Zelf ben ik wat ouder geworden, het pad is dat nauwelijks. Hooguit zijn er kleine omleidingen vanwege nieuwe bruggen of wegen. Het pad is tijdloos en is er gewoon. Ik loop over het Drents plateau, door het Vechtdal, over de Sallandse Heuvelrug en door de Achterhoek. Elke avond is er een leuk pension, een hotelletje of trekkershut. Ik leer dorpen en steden in eigen land kennen, waar ik nog nooit was.

Ik steek met een voetveer de rivier bij Millingen aan de Rijn over. Vlak achter de rivierdijk ligt een leuke Bed & Breakfast. De eigenaren zijn uitermate gastvrij. Met een kop thee ga ik in de tuin zitten en lees in een boekje over de geschiedenis van het Pieterpad. Twee dames op leeftijd liepen ooit heel Nederland door. De namen van Toos Goorhuis en Bertje Jens noem ik met heel veel respect. Zonder hun voorwerk, hun beschrijving van de route en hun wandelenthousiasme, was ik vandaag niet in Millingen geweest. Het Pieterpad is een monument, zoals de Elfstedentocht dat in Friesland is, de Camino in Noord-Spanje en voor fietsers de Tour de France in Frankrijk.

Alleen waar men te voet was, was men echt

Voorbij Groesbeek op de grens met Duitsland zie ik op een muur staan: Nur wo man zu Fuss war, war man wirklich. De zin is van de Duitse schrijver Goethe. Die was een fervent wandelaar rond zijn woonplaats Weimar. Al lopend deed hij inspiratie op voor zijn romans en toneelstukken. Ik overdenk het zinnetje en voel dat het klopt. Lopen is de manier om de wereld met al je zintuigen te ervaren.

Ik stel me voor dat het leven een Pieterpad is. Je ouders duwen je in een kinderwagen Pieterburen uit in de richting van de stad Groningen, waar je voor het eerst zelf kunt lopen. Onderweg door het land maak je mooie zonnige etappes mee en ook zware en soms stormachtige. Halverwege heb je misschien wel een midlifecrisis. Als oude man of vrouw loop je bedachtzaam de Pieterberg op.

Journalist op pad

Dan wandel ik Sittard binnen, een plaats waar ik nog nooit eerder was geweest. Wat een gezelligheid op het centrale plein. Eenmaal buiten Sittard stop ik even bij een gezellig koffiepunt voor wandelaars. Hier hoor ik dat onlangs de Belgische reisjournalist en televisiemaker Arnout Hauben langsgekomen is, samen met zijn onafscheidelijke vrienden Philippe en Ruben. Wellicht heb je al een van zijn prachtige programma’s op televisie gezien. Steeds weer heeft Hauben boeiende ontmoetingen en weet hij op lichtvoetige en humoristische wijze verhalen van de streek te ontlokken aan voorbijgangers. In een interview met de VPRO zegt hij: “Wandelen is het beste medicijn tegen een negatief wereldbeeld”.
Door Maastricht loop ik naar de Pieterberg, einde van het pad. Op een terras wordt een oudere man met een grote rugzak hartelijk ontvangen door zijn familie. De tranen stromen over zijn gezicht, als hij zijn persoonlijke welkomstcomité ontmoet.

Trefpunt Pieterpad wandelinspiratie

Wandelcoaching op langere paden

Regelmatig wandel ik met groepen langere trajecten. Ik kan ervan genieten om de deelnemers onderweg intensief in gesprek te zien, afgewisseld met stukken wandelen in stilte. Het is fijn om met een groep de tijd te hebben een thema een dag lang of meerdere dagen onderweg uit te werken. Teambuilding en teamcoaching lenen zich voor een meerdaagse tocht.

Deze herfst nog liep ik een flink stuk langs de Duitse grens met een groep schoolpsychologen die wilden kennismaken met narratieve begeleiding. Individuele coaching van een hele dag deed ik één keer. Een man uit de buurt van Frankfurt in Duitsland had van mij als wandelcoach gehoord en wilde graag een dag lang met me op pad over de Veluwe. Het werd een bijzondere dag, waarbij hij aan het eind tevreden was en ik voornamelijk heel erg moe. Een lange-afstandscoachwandeling maak ik persoonlijk liever met een groep. De dynamiek van de groep helpt me om zelf te blijven genieten op langere routes door het land.

  • De boekjes Pieterpad deel 1 en 2 van het NIVON geven veel waardevolle informatie over de route van 490 kilometer.

In Wandelinspiratie laat Aat van der Harst je verrassende wandelroutes zien! Kom op nieuwe ideeën, wandel in een omgeving die je nog niet kent en ontdek mooie paden waar je je wandelcoachees mee naar toe wilt nemen.

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Dwars door Amersfoort

Steden bieden weer heel andere mogelijkheden op je wandelingen dan natuur. Hoe zou het zijn om een wandeling te maken in een stad in de buurt? Daar is trouwens net zo goed natuur te vinden. Het is goed om drukke winkelstraten te mijden, maar vlak erachter zijn hofjes, pleinen, stegen en parken. Je kunt ook je wandeling combineren met het bezoek aan een museum. Ik pak mijn fiets en parkeer die op het Eemplein in Amersfoort, zeven kilometer van mijn huis.

Muurhuizen-Amersfoort-wandelinspiratie

Baksteentour Amersfoort

Het Eemplein lig aan de andere kant van het spoor en ik fiets er naartoe door de Koppelpoort, de mooie karakteristieke stadspoort die goed vanuit de trein te zien is. Hier is een nieuw stadsgedeelte verrezen met een cultureel centrum in de oude Prodentfabriek, een moderne bibliotheek, een bioscoop en een museum.
In het KAdEmuseum is momenteel een tentoonstelling over baksteen. Ik ben niet meteen enthousiast over dit wat prozaïsche thema, maar koop toch een kaartje. Verrast ben ik door de bijzondere ode die aan dit materiaal gebracht wordt. Ik leer over de schoonheid en zeggingskracht van gebakken steen.

Bij de uitgang zie ik het boekje “Baksteentour Amersfoort” en besluit om de stad door te wandelen met oog voor baksteen. De wandeling leidt me eerst naar de voormalige Prodentfabriek met zijn hoge bakstenen fabrieksschoorstenen. Hier is een ontmoetingsplek gecreëerd in de vorm van een bank met als titel “Onder gelijken-cirkels van baksteen”. Onder de Koppelpoort door loop ik naar de Elleboogkerk. Deze brandde in 2007 af en is nu weer mooi opgebouwd. Op het vloeroppervlak is nu een keur aan bakstenen kunstwerken te zien. De Mexicaanse kunstenaar Bosco Sodi nodigt bezoekers hier uit om een muur steen voor steen af te breken, een mooie handeling met symbolische betekenis. Ik denk aan de stad Berlijn, waar ooit een muur doorheen liep en over hoe mooi het is als muren tussen mensen en volkeren afgebroken worden.

Baksteen-Amersfoort-wandelinspiratie

Muurhuizen

Ik wandel verder door de straat Muurhuizen. Deze volgt de oude middeleeuwse stadsmuur, die in de loop van de 15de eeuw bijna geheel werd afgebroken. De kostbare bakstenen van de muur werden gebruikt om huizen te bouwen in de straat die nog steeds de oude stadsmuur volgt en een beeld geeft hoe de binnenstad er vroeger moet hebben uitgezien. Ik sta stil voor Huis Bollenburg, waar Johan van Oldenbarnevelt zijn jeugd heeft doorgebracht. Later deed dit huis dienst als spinhuis, een werkhuis voor jongeren. In de straat Muurhuizen maak ik ook regelmatig coachwandelingen. Er is veel te zien met al die afwisselende oude gevels. Wat ik intussen merk, is dat ik beter kijk dan ik anders doe. Het bezoek aan het museum heeft mijn blik gescherpt. Nog nooit heb ik op een stadswandeling gekeken naar baksteen en nu zie ik overal kleurvarianten, metselwerk en voegvariaties waar ik normaal niet op zou letten.

Als je goed kijkt…

Op de terugweg kom ik langs de haven en zie een boot genaamd De Inspiratie. Dat past wel mooi bij dit blog, stel ik glimlachend vast. Dankzij het thema baksteen maak ik een boeiende stadswandeling. Ik leer er van om wat minder in gedachten verzonken te lopen. Dit neem ik ook weer mee naar mijn coachwandelingen. Het is goed om daarbij niet alleen naar binnen te kijken, maar ook vaak de blik naar buiten te richten. De kracht van wandelcoaching is, anders dan in een zaaltje met muren en stoelen, dat er veel te zien en te ervaren is dat als spiegel kan dienen voor de innerlijke ontwikkeling. In een stad zijn er weer andere dingen dan in de natuur. Ik houd van deze afwisseling, zowel voor mezelf als in werk.

Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is (K. Schippers)

Inspiratieboot-Amersfoort
  • De tentoonstelling Baksteen/Brick te zien in Kunsthal KAdE en de Elleboogkerk tot 8 januari 2023

  • Boekje Baksteentour met wandeling is verkrijgbaar bij het museum en VVV Amersfoort
  • 25 zondagen wandelen en museum is een boek van Ellie Brik

Lees verder voor meer wandelinspiratie:

Verhalen van de stad: Dwars door Parijs

‘Ik droomde in de steden bij avond
in Parijs liep ik lang over boulevards
zocht francs op het asfalt
de bistro’s wenkten’

Remco Campert

Ga in gedachten eens terug te gaan naar een wandeling die je ooit in je leven maakte in een grote stad. Ik vermoed dat er nu allerlei wandelingen en steden in je herinnering komen. Kies er eentje uit en maak de herinnering sterker door terug te denken aan hoe het daar was. Wat zie je voor je? Wat hoor je? Hoe voelde je je daar, op dat moment in die stad? Wie was er bij je, of was je alleen onderweg? Het beeld van de wandeling van toen zou de basis kunnen zijn voor een verhaal dat je kunt opschrijven of vertellen.

Ik realiseer me dat ik lang niet in Parijs was. Er zijn drie langere wandelingen dwars door die stad. Ik vind via internet het boekje Paris á pied met de drie Traversées (doorsteken) door de stad. Ik besluit de eerste wandeling, van west naar oost, en de tweede, van noord naar zuid, te lopen.

Door Parijs van west naar oost

Mijn eerste wandeling begint bij metrostation Pont Neuilly. Het is een mooie najaarsdag en aan een leuk rond cafétafeltje eet ik een croissant met een kop koffie erbij. Hier even verderop is het Bois de Boulogne, een groot stadsbos, waar mensen al vroeg in de ochtend recreëren. Ik wandel langs een groot meer, het Lac Interieur, en steek dan de rondweg over naar een leuke volkswijk. Ik heb me voorgenomen om me geheel onder te dompelen in de stad. En met name mijn ogen goed de kost te geven en me te verwonderen over wat op mijn weg komt. Ik sta een tijdje stil bij het standbeeld van Jean de la Fontaine in een klein park. Naast zijn beeltenis zijn een vos en een raaf afgebeeld, een verwijzing naar een beroemde fabel van deze Franse schrijver, waarvan ik me het verhaal herinner. De sluwe vos verleidt de raaf, die een stukje kaas in zijn snavel heeft, om een lied te zingen. De gevleide raaf doet dit en verliest het stuk kaas, dat op de grond valt. De vos heeft wat hij wil en vervolgt rustig zijn weg.

Op pad in Parijs, wandelcoaching in de stad

Over een bijzondere brug met boven het voetpad een metrolijn, bereik ik de Eiffeltoren en wandel langs imposante gebouwen met veel tussenruimte. Via heel gezellige straten bereik ik Jardin de Luxembourg, met jeu-de-boules spelers onder schaduwrijke bomen. Nu volgt er een rij aan parken. Parijs is rijk gezegend met zoveel groen in de stad. Jardin des Plantes is een botanische tuin die in de 17de eeuw werd aangelegd. Er staan grote glazen kassen met exotische planten. Even verderop is Parc de Bercy met mooie oude platanen. De wandeling is officieel afgelopen bij de stadsring, maar mijn routeboekje beveelt aan om verder te lopen door Bois de Vincennes, een uitgebreid stadsbos met een mooi kasteel. Bij het metrostation eindigt mijn eerste tweedaagse wandeling.

Door Parijs van noord naar zuid

De volgende morgen sta ik vroeg in het uiterste noorden van de Parijse binnenstad, bij Parc de la Villette. Hier waren vroeger slachthuizen en nu is het een culturele hotspot met als hoogtepunt een modern concertgebouw, de Philharmonie de Paris. Een roltrap brengt me naar het dak en ik zie moderne gebouwen, waaronder een grote bioscoop en het conservatorium. Rustige straten in een dorpse stadswijk brengen me naar Parc des Buttes Chaumont. Het is heel heuvelachtig en je hebt hier prachtige uitzichten over de stad. Via de wijk Marais bereik ik de Notre Dame, die in 2019 voor een deel afbrandde. Nu wordt er heel hard gewerkt aan de restauratie. In de Rue Mouffetard geniet ik een heerlijke lunch, geserveerd door een dame die op Edith Piaf lijkt. De wandeling eindigt bij Parc de Montsouris in het uiterste zuiden, net binnen de stadsring.

Op pad door Parijs, door het park, wandelinspiratie Aat van der Harst

Wandelcoach in de stad

Ik kijk terug op vier dagen waarin ik veel heb beleefd en gezien. Parijs is een heerlijke levendige stad. De routes lopen vaak door parken en door rustige stadswijken. Ook in Nederlandse steden is er meer natuur dan je misschien zou denken. Het is interessant voor ons, wandelcoaches, om groene paden in de stad te ontdekken. Steek Den Haag eens door via het Haagse Bos, Clingendael en het Westbroekpark. Of wandel langs de Singel, dwars door Utrecht.

Steden boeien en roepen verhalen op. Wie weet kom je op ideeën om een coachwandeling in een stad in de buurt te laten plaatsvinden? Je coachee en jij zien ineens heel andere dingen dan anders. Het gesprek kan verrassend lopen als je stilstaat bij moderne architectuur of een standbeeld. De wandeling door Parijs geeft mij in elk geval aanleiding om nog vaker steden te bezoeken en in verwondering rond te lopen, alleen of met een coachee.

  • Het boekje Paris á pied, met drie traversées, is uitgegeven door FFRandonnée.

  • De route van west naar oost is 20 kilometer. Met een uitbreiding door Bois de Boulogne en Bois de Vincennes is de route 31 kilometer.
    De wandeling van noord naar zuid is 20 kilometer.
    Ik trok er totaal vier dagen voor uit en had zo alle tijd om rustig te kijken en af en toe een omweg te maken langs andere boeiende plekken.

  • Metro en R.E.R (ondergrondse trein) brengen je meestal binnen het half uur van je hotel (voor mij in Nanterre) naar het beginpunt van je dagtocht.

Klompenpaden

Klompenpaden zijn afwisselende wandelingen met bos en weilanden in het midden van het land. Ze zijn niet meer weg te denken uit het Utrechtse en Gelderse landschap. Landschap Erfgoed Utrecht en Stichting Landschapsbeheer Gelderland zorgen ervoor dat er bijna maandelijks nieuwe klompenpaden bij komen. Er zijn er inmiddels al meer dan honderddertig. Iedere Utrechtse en Gelderse wandelaar kent ze, maar woon je elders in het land is het ook de moeite waard om er eens een te lopen.

Oldenallerpad

Vandaag ga ik naar het Oldenallerpad tussen Nijkerk en Putten. Ik parkeer mijn auto bij De Zoete Inval aan de Broekmolerweg in Putten. Onderweg kom ik over boerenland, langs lage houtwallen, langs beekjes en over een heideveld. Bij een boerderij kan je aan een gezellige tafel koffiedrinken. Er staat zelfs een koelkast met lekkere ijsjes.
Na de gastvrije boerderij wandel ik verder. Ik geniet van de afwisseling op deze wandeling. Ik houd ervan om geregeld wat verder te kunnen kijken. In dichte bossen op de Veluwe kan je je soms wat opgesloten voelen. Ook voor wandelcoaching is een divers landschap fijn. Je kunt je coachee steeds nieuwe vergezichten geven.

Bij een kasteel ga ik op een bankje zitten en eet een appel. Tegenover me ligt een vijver met blauwe reigers en daarachter het prachtige kasteel. De bekende architect Jacob van Campen ontwierp het rond 1655. Het is gebouwd in classicistische stijl. In 1848 moderniseerde architect Karel Georg Zocher het gebouw en ontwierp een Engelse tuin. In 1972 kocht Natuurmonumenten De Oldenaller en sindsdien is het erkend als rijksmonument.

Ik zit in het kasteelbos en geniet van de rust op deze vroege dinsdagmorgen. Ik besluit om hier weer gauw terug te komen, wie weet ook voor een wandelcoaching. De wandeling is acht kilometer en leent zich met zijn afwisselende karakter ook goed om te coachen.

Aat in Assisi, Italië

Over Aat

Aat van der Harst is wandelcoach en verhalenverteller. Auteur van Wandel je wijzer, stad en natuur als coach (2013 Ten Have).
Het boek Wandel je wijzer is een aanrader voor zowel wandelcoaches als mensen die al wandelend meer over zichzelf te weten willen komen.
www.verhalenonderweg.nl

Hilde Backus van Het Coach Bureau | wandelcoach.nl

Over Het Coach Bureau

Je las een blogartikel van wandelcoach.nl, de website van Het Coach Bureau van Hilde Backus. Leuk dat je op onze website bent!

Opleidingen voor wandelcoaches
Ben je geïnteresseerd in het vak van wandelcoach? We bieden verschillende opleidingen en trainingen.

Loopbaancoaching & talentontwikkeling
Ben je een professional of manager op HBO/WO-niveau? Heb je het gevoel dat je meer uit je werk en leven zou kunnen halen? Daar helpen we je graag bij.

Nieuwe artikelen direct per e-mail ontvangen?
Meld je dan aan voor ons gratis e-zine!

Meld je aan voor het gratis e-zine van Het Coach Bureau