Wat doe jij bij spannende momenten in je coaching (+ oefening)?

Dit artikel is geschreven door Oda Salomons

Wandelcoach Marieke vertelt hoe ze van slag raakte door haar ongeduld. Haar coachee begon nu voor de vierde keer aan hetzelfde verhaal waar ze mee worstelde. Marieke zuchtte en vroeg ‘wat wil je dan wél?!’. Haar ongeduld was voelbaar. Haar coachee schrok en nu raakte Marieke echt in de stress, voelde zich onzeker, kon niet meer denken. Er gebeurde wat er steeds gebeurt als ze in de stress raakt: eerst valt ze als het ware uit en daarna schrikt ze van haar reactie en valt ze stil. Voor haar niet fijn, voor de coachee zeker niet.

Onder stress reageren we op onze automatische piloot, zonder erbij na te denken. We hebben geen toegang meer tot creativiteit, nieuwsgierigheid, inlevingsvermogen, we zijn de structuur van het gesprek kwijt. Door de overleefstand (onze vecht- vlucht en bevriesreactie) is dat even uitgeschakeld. Onder de tijdsdruk van de coachwandeling is er geen ruimte om iets nieuws te bedenken en te doen. Marieke verstarde.

Wat helpt bij stress om anders te reageren?

Survialonderzoeker Sarah Robinson (2014 Podcast 001: Survival Psychology with dr. Sarita Robinson), vertelt hoe zij onderzoek doet naar reddingswerkers in noodsituaties. Zij brachten een groep reddingswerkers in een noodsituatie, vertelt Robinson over haar onderzoek. Ze zaten in een helikopter die we lieten landen in een zwembad en vroegen hen zo snel mogelijk te ontsnappen. Echter: er gebeurde niets. Waarom ontsnapten de mensen niet?

Uit de observaties bleek dat ze verwoed probeerden de veiligheidsgordel los te maken. Dat deden ze echter op de manier waarop je een 3-punts veiligheidsgordel opent, zoals van een auto. Een helikopter heeft echter een 5-punts veiligheidsgordel die je op een andere manier opent, de opening zit in het midden. En geen van de inzittenden bedacht een andere manier. Ze kwamen eerst in de vecht- of vluchtreactie en toen dit niets opleverde, bevroren ze en bewogen niet meer.

De vraag was: hoe kun je mensen die flink gestrest zijn, instrueren dat zij zich zó gedragen dat de redding daadwerkelijk een succes wordt. In plaats van dat de mensen in nood vanuit de automatische piloot van angst reageren en de redding mislukt.
Wat bleek uit het onderzoek? Oefenen helpt het allerbeste! Oefenen om van stress naar verbinding te gaan. Wanneer de reddingswerkers dat konden realiseren verliep de redding soepel.
Dat is wat jou ook kan ‘redden’: levensecht oefenen met lastige situaties waar je met coachees in verzeild kunt raken, of bent geraakt.

Hoe? Je lichaam helpt

In een stressvolle situatie proberen we vaak hard na te denken wat we moeten doen. Maar wat zegt je lichaam je? Wat doet jouw lichaam bij stress? Observeer het eens.
Je lichaam heeft de neiging naar voren te bewegen. Je zou willen aanvallen.
Je lichaam heeft de neiging om uit de situatie te gaan. Je zou willen vluchten.
Je lichaam heeft de neiging om stil te vallen, mogelijk letterlijk stilstaan. Iets in je verstart, net zoals bij wandelcoach Marieke.

Dit is vaak het moment dat je uit je professionele rol als wandelcoach stapt. Je voelt je op een of andere manier bedreigd. Een diepe angst die we meedragen is de oerangst om uit de groep gestoten te worden, er niet bij te horen. Vaak merk ik dat wandelcoaches heel graag kwaliteit willen leveren en echt van betekenis willen zijn voor de ander, zich verbonden willen voelen. Dan kan het pijnlijk zijn als dit niet lukt of als je afwijzing ervaart. Zo gaat de aandacht meer naar jezelf dan naar de ander, raak je uit verbinding en reageer je vanuit de automatische respons.

Tegenwind

Tijdens onze training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’ oefen je met lastige situaties die je wel eens meemaakte met je coachees (of waarvan je bang bent dat het gaat gebeuren). Als je nu bijvoorbeeld denkt aan een spannend moment in de coaching schieten er misschien twijfels gaan door je hoofd: Wat is er echt aan de hand? Hoe kan ik mijn coachee helpen? Doe ik het wel goed? Voldoe ik aan de verwachtingen? Je kunt je er onzeker onder voelen en in je automatische gewoonte vallen.

Observeren

Marieke: ‘In de training ‘Wandelcoaching bij Tegenwind’ deden we een heel toegankelijke oefening om letterlijk van de lastige naar de veilige positie van verbinding te bewegen. Het was echt een eye-opener om mijn automatische reactie zo helder te zien, zo zonder oordeel, en vanuit een verstarde positie een stap te zetten naar een andere positie, om in beweging en zo weer in verbinding te komen. Prachtig hoe dat werkte.’

De oefening inspireert Marieke. ‘Ik hield een stressdagboek bij en observeerde mijn verstarring bij stressvolle situaties. Ik bevries dan. Het lukt me niet meer om te bewegen, ik voel niks meer, ik denk hard na maar kan geen oplossing bedenken. Ik ben toen eerst gaan bewegen, wat losser. Ik merkte dat ik langzaamaan mijn lichaam weer beter ging voelen. En het bijzondere was dat het mij lukte om mezelf rustig te observeren waardoor ik mijn stressreactie herkende: ja, dit gebeurt er altijd als ik veel stress ervaar. Ik kwam weer los en bij mezelf’

Veilig

Dat is de kracht van ervaringsgericht leren in een veilige situatie. Door zelf te ervaren hoe je als (wandel)coach reageert op spannende momenten, en je automatische reactie herkent, kun je jouw coachees heel helder en rustig bij hun proces begeleiden, ook bij spannende momenten. Want als je merkt dat het spannend wordt in de coaching weet je hoe je kunt schakelen naar verbinding. Je kunt weer open en nieuwsgierige luisteren waarbij je merkt dat je het niet hoeft te weten. Je durft te vertrouwen op het coachingsproces.

Oefening voor jou: Dagboek van stress én verbondenheid

Wat zijn jouw triggers voor stress? En waar voel je vervolgens de spanning?
Houd een paar dagen een dagboek bij om te ontdekken wat je stress geeft en hoe je lichaam erop reageert (aanvallen, terugtrekken of bevriezen/verstarren).

Ons brein en lichaam hebben een ijzersterk geheugen voor situaties die in het verleden bedreigend waren. Maar die hoeven dat in het heden niet te zijn, terwijl ons lichaam wel signalen afgeeft dat de situatie bedreigend is. Triggers voor stress zijn bijvoorbeeld: afwijzing, boze blik, iemand die stil is, ruzie, lawaai, onzekerheid, niet mogen doen wat je belangrijk vindt, kritiek, te veel prikkels tegelijkertijd, pijn in je lichaam, slechte sfeer, genegeerd worden.

Vooral als prikkels zich opstapelen neemt de stress toe. Schrijf daarom ook in je dagboek wat je ervaart in je lichaam. Als je meer inzicht hebt in hoe je reageert kun je bewust gaan schakelen naar rust. Het kan echt. Voorbeelden van hoe je lichaam zich kan voelen zijn: opgejaagd voelen, hoge ademhaling, buikpijn, duizeligheid, woede, onrust, kou, een gevoel van vastzitten.

Dagboek signalen voor je veilig en verbonden voelen

En dan: houd ook een dagboek bij van de veilige en verbonden situaties. Daar kun je naar gaan schakelen, want de weg eruit kan door te leren schakelen naar veiligheid en verbondenheid. Triggers die je een veilig en verbonden gevoel geven zijn bijvoorbeeld: naar favoriete muziek luisteren, realiseren waar je dankbaar voor bent, genieten van kunst, de schoonheid van de natuur ervaren, een omhelzing of iemands hand vasthouden, visualiseren wat je wilt, rustig ademhalen, met vrienden afspreken.
Houd een tijdje in je dagboek signalen voor veiligheid en verbinding bij in korte verhalen, woorden, beelden en/of een fotocollage. Beschrijf ook wat je dan ervaart in je lichaam: een rustige ademhaling, kalmte, neutraliteit, mildheid, compassie, vriendelijkheid.

Training Wandelcoaching bij Tegenwind

En jij? Loop of liep je wel eens vast in je (wandel)coaching? Dat je even niet meer weet welk pad je in wilt slaan met je coachee? Dat je twijfelt of je wel voldoende in huis hebt? Je stoort je en kunt je adviezen niet meer voor je houden. Dat is heel gewoon. In de training Wandelcoaching bij Tegenwind ontdek je hoe je, als je getriggerd wordt door stressvolle gedachten en gevoelens, kunt schakelen naar rust en verbinding. En hoe je vanuit deze krachtige verbindende positie de ander echt ondersteunt tot nieuwe stappen in zijn leven.

Meer lezen:
Swinnen, Luc, (2021). Activeer je nervus vagus. Een revolutionair antwoord op stress- en angstklachten, trauma en een verminderde immuniteit, Lannoo