Berk, beuk, linde: Wat leren we van bomen?

Het is altijd leuk om met Norbert door het bos te wandelen. Hij weet ontzettend veel. Dat bomen onder de grond in verbinding staan met allerlei andere organismen bv; het zogenaamde World Wood Web. Wel eens van gehoord? Norbert: ‘Een boom heeft ondergrondse vrienden nodig om aan voldoende mineralen te komen, of om te weten waar water is. Bomen helpen elkaar, ze hebben elkaar nodig. Net als mensen.’

Norbert Kwint is boswachter én wandel- en natuurcoach. Hij is dol op de natuur, en op bomen. Die bevlogenheid geeft hij studenten van de Wandelcoach Opleiding mee. Zodat zij de natuur nóg bewuster kunnen in zetten in hun coaching.

Je ‘eigen’ boom

Tijdens wandelcoachsessies vragen we onze coachees soms om ‘hun’ boom te kiezen (altijd in relatie met het traject naturlijk). Norbert doet dat ook. Vaak kiezen mensen onbewust. ‘Soms valt iemand op de vorm van een boom, soms op een bomensoort of de plek in het bos. Ik voel me verbonden met de berk’, zegt Norbert. ‘Een beetje pionieren dat vind ik mooi. De berk is een soort die zich op veel plekken thuis voelt; op droog zand, maar ook op hoogveen.

Wat ik zo mooi vind aan deze boom is zijn laissez faire houding. Dat zie je vooral vanaf een afstand. Van die bungelende takken, en beetje schommelend in de wind. Dat past me wel.’

Symboliek

‘Mag ik nog even door gaan over die favoriete berk van me? De berk heeft ook een mooie symboliek. Hij stamt uit de tijd voor de verlichting. De letterlijke verlichting langs wegen. De berk werd geplant als een soort baken, een bewegwijzering, vanwege de witte bast. Lantaarnpalen avant la lettre.

Daar had ik het toevallig nog met collega over’, lacht Norbert. ‘Dat ik stiekem een weg-wijzer, een groene onderwijzer ben. Daarom vind ik het zo leuk dat ik aan de Wandelcoach Opleiding ben verbonden.’

Ondertussen kronkelt er een klein beestje voorbij, het lijkt op een klein slangetje. ‘Dat is een hazelworm, een pootloze hagedis. Gaaf he?’ zegt Norbert enthousiast. En weg is de hazelworm weer, verstopt tussen de bladeren.

Stoer én kwetsbaar

We lopen verder en staan stil bij een grote beuk. Het is een stoere grote boom met een dicht bladerdek. Maar ook met een gladde, heel dunne bast die de boom kwetsbaar maakt. De beuk is een beschermende boom. Als je hier zo onder het bladerdek staat, dan voelt het geborgen. Onder moeders vleugels. Het voelt als een soort paraplu om je heen. Het dichte bladerdek is de bescherming voor zijn kwetsbare kant; die gladde bast kan moeilijk tegen de zon, vandaar ook het bladerdek. De beuk oogt groot en stoer maar is gevoeliger dan je denkt.’

De beschermende linde

Norbert vertelt verder, over de linde: ‘Deze boom werd vroeger aangeplant bij grote boerderijen en huizen, als teken van vruchtbaarheid. Én van bescherming. In de linde zit zovéél symboliek. Neem bijvoorbeeld de leilinde. Die laat zich goed vormen. Je ziet ze bij boerderijen, waar ze voor bepaalde ramen staan. Het is eigenlijk de voorloper van onze huidige zonwering. Ze houden de warmte buiten.

De linde werd ook gezien als een verbindingsboom. Vandaar dat je de linde regelmatig ziet bij een grens, bijvoorbeeld van een stuk land van een boer.’ Het is duidelijk een ander signaal dan een harde schutting, legt Norbert uit. ‘De boer zei hiermee: Met deze boom bevestigen wij dat wij hier aan elkaar grenzen, dat wij elkaar ontmoeten. Dat klinkt heel open en eerder uitnodigend.’

Norbert vertelt dat deze bomen in de Wandelcoach Waaier staan die we samen ontwikkelden met natuurtekenaar Jasper de Ruiter. ‘Prachtig werkje hoor’, zegt Norbert. En ja, dat ben ik natuurlijk met hem eens: Een waaier met omschrijvingen, tekeningen en de historische symboliek van de 25 meest voorkomende bomensoorten.

Groei

‘Voedingsstoffen zijn natuurlijk bepalend voor de groei. Een berk en een eik groeien op heel veel soorten bodems. Maar naarmate de bodem rijper is, groeit hij sneller.’ We staan stil bij een berk, die hier groeit in de Kaapse Bossen. ‘Deze berk staat hier op deze droge grond en is schat ik zo’n dertig jaar oud, met een stam van 20 centimeter doorsnee. Op rijpe grond zou hij wel zo’n 40 centimeter doorsnee hebben.’

Wachten op je kans

Norbert las het boek van Peter Wohlleben Het verborgen leven van bomen. ‘Peter Wohlleben is een boswachter in Duitsland, in een gebied met veel beuken. In het beukenbos is het erg donker. Toch wil de beuk zichzelf vermenigvuldigen en groeien. Wat hij mooi zag, is dat een deel van de beukennootjes uitkomt en een boompje wordt. Die boompjes groeien echt maar een paar centimeter per jaar. Je ziet de groei nauwelijks. Ze staan in een soort wachtstand die wel zo’n 60 tot 80 jaar kan duren! Totdat er een keer een van de bomen doodgaat of omvalt. Dan schíet dat kleine boompje omhoog.

Als je dat vertaalt naar de mens, of een coach in ontwikkeling met zijn bedrijf, is dat interessant. Niemand gaat natuurlijk 80 jaar wachten om zijn bedrijf te laten groeien. Maar een soort rust inbouwen kan wel. Wachten tot er een kans komt, tot de tijd rijp is, zelf een kans creëren, of vertrouwen hebben dat die kans gaat komen. En als die kans komt: gaan!’