Wandelcoaching, waarom werkt het zo goed?

Waarom werkt wandelcoaching zo goed? Dit artikel van wetenschapsjournalist Mensje Melchior, zet de redenen daarvoor uiteen en verscheen eerder in het Coachblad voor West-Vlaanderen. Hier voegen we 5 verdiepende video’s toe met meer achtergrondinformatie over wandelcoaching en de effecten ervan.

Wandelend in de natuur gebeurt er iets bijzonders met mensen

Ze zag het al honderden keren gebeuren; al wandelend in de natuur gebeurt er iets bijzonders met mensen die wandelcoach en psycholoog Hilde Backus coacht. ‘Gezichten ontspannen, ogen die rustiger kijken en minder schichtig heen en weer schieten, een relaxte aandacht voor de natuur, blaadjes aan de bomen, koeien in de wei.

En dan, na een stuk wandelen, het tempo dat afneemt, helderheid die toeneemt en gedachten en gevoelens die beginnen te stromen – en dan een Eureka-moment. ‘Oh, dát is wat ik wil! Dit is waar ik voor sta! Ah, dit is mijn besluit. Ik ga het doen!’

‘Mensen worden er heel mooi van. Ik zie een verademing, een bevrijding, een opluchting’, zegt Hilde.

Unieke elementen van wandelcoaching

Wat maakt wandelcoaching anders dan andere vormen van coaching? Wat zijn de unieke elementen?

Groen is goed voor lichamelijke en geestelijke gezondheid

Jolanda Maas

Dat er iets bijzonders gebeurt met mensen zodra ze buiten in een mooie, natuurlijke omgeving zijn, staat vast. Jolanda Maas onderzoekt aan de Vrije Universiteit Amsterdam welk effect natuur heeft op onze gezondheid en welbevinden. Ze bestudeerde de relatie tussen groen en gezondheid in vier landen (Spanje, Litouwen, Engeland en Nederland), keek naar het effect van groene schoolpleinen op kinderen en onderzoekt op dit moment of ziekenhuizen met een groene omgeving beter zijn voor het welzijn van patiënten. Ook bekijkt ze of ‘biowalking’, waarbij diabetespatiënten samen met een natuurgids in de natuur wandelen, een positief effect heeft.

Haar conclusie: groen is goed voor onze lichamelijke én geestelijke gezondheid. Natuur zorgt dat stemming en concentratie verbeteren, en dat stress – bijvoorbeeld gemeten aan de bloeddruk of stresshormonen – afneemt.

Natuur reduceert stress bij wandelcoaching

Jolanda Maas: ‘Verschillende theorieën verklaren de stress herstellende effecten van de natuur. Een is de Attention Restoration Theory van Kaplan & Kaplan. Die noemt de vier kenmerken van de natuur. Ze spelen een belangrijke rol bij wandelcoaching.’

• Being away – Je bent even helemaal weg van de dagelijkse beslommeringen. Een effect dat heel snel optreedt zodra je in een groene omgeving bent.

• Soft fascination – De natuur trekt automatisch de aandacht, zonder dat het moeite kost. Hoe kan dat? Door de fractale structuren! Hoewel de natuur er op het eerste gezicht chaotisch uitziet zit er een herhalend patroon in. De tak van een boom is een kleine boom. Het blad heeft ook de vorm van een klein boompje.

• Putting in perspective – Zijn en wandelen in de natuur helpen ons ervaringen, gedachten, gevoelens in perspectief te zetten. De grootsheid van de natuur heeft een relativerend effect.

• Pleasing our senses – De natuur geeft zintuiglijke sensaties. Zoals de wind door je haren en op je wangen, de geur van het bos, de stilte, vogelgeluiden, een gladde kastanje in een prikkende bolster voelen, een veer van een uil. Dat helpt om los te komen van dagelijkse beslommeringen’. Een mindfulle ervaring waarin ruimte komt voor compassievolle (zelf)reflectie, emoties te accepteren en in actie komen voor diepe wensen.

Helder denken en (zelf)reflectie

In je werk gebruik je gerichte aandacht voor vaak cognitief veeleisende taken. Door de cognitieve focus in combinatie met werkdruk, lange werkdagen, onzekerheid of angst kun je vermoeid en gestrest raken.

Mark Mieras

In de natuur kan je cognitieve focus herstellen: de aandacht gaat als vanzelf naar de natuur, maar je hoeft er niet echt te letten. Er zijn geen auto’s, stoplichten of andere mensen. De ongerichte aandacht helpt de batterij weer opladen.

Mark Mieras, wetenschapsjournalist, ontdekte dat oogbewegingen in de stad veel sneller en schichtiger zijn. Dat vermoeit het brein. In de natuur kijken we rustiger rond en ontspannen we.

De Universiteit van Michigan stuurde in onderzoek studenten naar buiten. Tijdens een test moesten zij eerst lange cijferreeksen onthouden en herhalen. Daarna werden ze uit wandelen gestuurd: één groep het park in, de andere groep maakte een stadswandeling. Na terugkomst scoorden de parkwandelaars aanzienlijk beter dan de stadswandelaars op de cijferstest. De groene wandeling verbeterde het korte termijngeheugen met 20 procent. Hoofd en denken worden helder. Mensen worden ook behulpzamer en vriendelijker na een bezoek aan de natuur.

Aandacht in een stadse omgeving en ook binnenshuis belast het werkgeheugen flink. Na een tijd neemt de concentratie af. Met zo’n druk en vol hoofd is het lastig reflecteren. Nadenken over jezelf en anderen, nieuwe inzichten verwerken gaan lastig wanneer je aandacht tegelijkertijd op een dringende manier wordt opgeëist door de stadse omgeving, beschrijft wetenschapsjournalist Mark Mieras in ‘Beetje natuur, grote invloed’, een literatuurstudie naar het effect van de natuur, geschreven in opdracht van het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid.

Wandelcoaching en de natuur

Het ontspannende, herstellende effect van de natuur maakt wandelcoaching bijzonder. Het schept de mogelijkheid tot reflectie. De wandelcoach gebruikt soft fascination volop. Natuurelementen in het landschap worden ankerpunten bij belangrijke inzichten of kunnen worden gevonden om inzichten op te roepen.

Hilde Backus: ‘Wanneer coachees tot een belangrijk inzicht komen, staan ze vaak als vanzelf even stil. Achteraf weten ze nog precies waar ze waren. ‘Langs het water besefte ik dat ik zelf aandeel had in het conflict en er dus ook iets aan kon doen’, vertelde een coachee. ‘Zo’n plek in het landschap wordt een herinneringspunt.’

Als wandelcoach kun je de natuur op heel veel manieren inzetten. Hilde Backus ontwikkelde een Toolkit vol met wandelcoaching-oefeningen die deelnemers leren in de Wandelcoach Opleiding. ‘Dat is fantastisch en vruchtbaar om in te zetten.’ De Boom van Compassie, de Compassiewandeling, Beleef de natuur in 7 stappen, de Natuurtaart, het Pad van dilemma, Je natuurlijke tempo vormen een kleine greep uit de Toolkit.

‘Bij voorkeur op een niet-problematiserende manier’, zegt Hilde Backus, zodat het de coachee voedt, waardeert en verfrist en falen onmogelijk wordt. ‘Vervolgens zie ik hun blik veranderen. Hun waarneming verscherpt: mensen zien meer kleuren, zien een libelle waar ze vrolijk van worden, genieten van de schoonheid. En ja, dan gaan ze hernieuwde keuzes maken. Authentieke keuzes.’

Wandelcoaching onderzoek

Agnes van den Berg

Wat zeggen de coachees zelf? Wat maakt wandelcoaching voor hen waardevol? Agnes van den Berg, omgevingspsycholoog en hoogleraar natuurbeleving in Groningen, deed onderzoek naar een groep mensen die Hilde Backus en collega wandelcoaches coachten.

Ze ondervroeg veertig mensen met werkgerelateerde stress: twintig mensen die een wandelcoachtraject volgden, en twintig die geen coaching kregen. Een kleinschalig onderzoek, maar volgens Van den Berg geeft het een goed beeld, vooral ook omdat de verschillen tussen de beide groepen groot zijn.

• Meer bevlogen, minder stress
  De wandelcoachgroep had na het traject aanzienlijk meer plezier in werk, meer zelfvertrouwen, bevlogenheid en kwamen meer in actie. Ze hadden minder last van stress- en burnoutklachten.

• Rust, ruimte, gemakkelijk praten
  90 % van de mensen die wandelcoaching kregen vond dat de natuur een meerwaarde had. Die meerwaarde zat ’m in rust en ontspanning (75%), een gevoel van vrijheid en ruimtelijkheid (70%) en buiten zijn praat gemakkelijker (60%).

Extra’s van wandelcoaching

• Je ziet iemand echt
  Buiten praat het makkelijker. ‘Natuurlijk kun je binnen ook goede coachingsgesprekken voeren, dat hangt immers van je coachingsvaardigheden af. Ik coachte 7 jaar dezelfde doelgroep die ik nu begeleid binnen. De binnengesprekken zijn wat minder ongedwongen. Uit beleefdheid kijk je elkaar voortdurend aan.Tijdens wandelcoaching zijn de gesprekken losser – het dwingende oogcontact valt weg. Je kijkt elkaar wel aan, maar niet de hele tijd. Daardoor vertellen mensen meer, dingen die ze niet eerder aan iemand anders vertelden.Tegelijkertijd heb je in je wandelcoaching de gelegenheid om iemand te observeren zonder dat de ander daarmee bezig is. Je kunt veel meer zien; gezichtsuitdrukking, of iemand zucht, nadenkt, langzamer loopt, omlaag of juist om zich heen kijkt, ontspant. Wandelcoaching geeft meer vrijheid, en je kunt ook veel meer iemand echt zien.’

• Aandacht voor het lichaam
  Wandelcoaching heeft natuurlijk nóg iets dat het anders maakt: bewegen. Aarden, ademhalen, royale bewegingen van het lichaam: een huppeltje, weidse armbewegingen, hard lachen, tempo-oefeningen geven een gevoel van vrijheid en ontspanning. Met bijvoorbeeld de Basiswandeling voelen mensen hun lichaam weer bewust en daarmee zichzelf weer. Ze ruiken, horen, voelen en zien de natuur.

• Bewegen geeft rust en helderheid
  Bewegen draagt ook bij. Alleen al de bilaterale beweging van armen en benen en de cadans, geven rust en heldere kijk op problemen. Het aarden van de voeten op de grond geeft stevigheid. ‘Nu heb ik er een half jaar over gepiekerd en in een half uur zie ik precies wat ik wil’. De beweging maakt ook gelukshormonen vrij en geeft een positiever gevoel.

Hilde Backus is Wandelcoach en Registerpsycholoog Arbeid & Organisatie NIP (Nederlands Instituut voor Psychologen) en erkend Loopbaanprofessional door het NOLOC. Zij schreef het wandelcoachboek ‘Op weg naar plezier in je werk’, uitgegeven bij Forte. En ‘Wandelcoaching bij stress en onzekerheid; 7 Stappenplan voor coaches die de natuur in willen’, uitgeverij BOOM. Samen met Norbert Kwint en Jasper de Ruiter De WandelcoachWaaier ‘Zo geef je bomen betekenis in je coaching’.

Mensje Melchior is freelance wetenschapsjournalist en schrijft over gezondheid, zorg, voeding, psychologie en wetenschap. Zij kreeg een nominatie voor de Gouden Freelancer en won de Mercur, de belangrijkste tijdschriftenprijs van Nederland.

Wil je fris aan de slag als Wandelcoach? Dat kan!

• Bunnik: 20 september, 18 oktober, 15 november, 13 december 2024, 10 januari, 31 januari en 21 februari 2025. VOL. Meld je hier aan voor de wachtlijst!
• Bunnik (extra groep): 27 september, 25 oktober, 15 november, 20 december 2024, 24 januari, 14 februari en 7 maart 2025. 1 plek vrijgekomen! Meld je hier aan.
• Ansen (Drenthe). Eenmalig en noordelijker wordt het niet!:
  18 oktober, 8 november, 6 december, 10 januari, 7 februari, 28 februari en 21 maart 2025. 1 plek vrij gekomen! Meld je hier aan.

In Bunnik kun je tevens de NOBCO-accreditatie behalen.

Of je nu kiest voor de certificering van de NOBCO tot Practitioner Wandelcoach of voor de lichtere versie van de Wandelcoach Opleiding: in beide gevallen volg je een erkende Wandelcoach Opleiding op practitionerslevel. De NOBCO beoordeelde de opleiding als: clear, compact, targetted and of high quality!

Lees meer over de Post-Hbo Wandelcoach Opleiding

Je bent van harte welkom. Mail naar  of app naar 06 170 66 750.

Hartelijke groet,
Hilde Backus