Knoop in je maag, brok in je keel, knikkende knieën

Christa komt in hoog tempo aanlopen. Ze heeft een frons in haar gezicht. Ze barst meteen los, ze struikelt over haar woorden. Er volgt een verhaal waarin een collega een vervelende rol speelt. Ze raakt buiten adem. ‘Hoe is het met je Christa?’ vraag ik. Ze antwoordt met een afgeknepen stem ‘ik weet het niet’. Ik stel voor om de Basiswandeling te doen. Haar tempo verlaagt, ik hoor haar ontspannen zuchten en Christa komt weer wat bij.

Dan vraag ik door. Ze geeft aan dat ze de laatste weken soms moeite had met inslapen. Dan lag ze eerst nog een tijd te piekeren. De problemen met haar collega had ze wel met haar manager besproken, en ook met een vriendin. Maar dat had het voor haar niet lichter gemaakt. Integendeel. Ze zegt: ‘Ik blijf maar die knoop in mijn maag houden. Echt zo’n rotgevoel dat ik niet wil.’

Eerst iets over emoties

Emoties zijn fijne dingen, want ze vertellen je wat belangrijk voor je is. Waar je bang voor bent, verdriet of boosheid over voelt, waar je van walgt of blij van wordt. Zo geven ze richting aan je leven.

Een emotie komt niet uit de lucht vallen. Er gaat altijd iets aan vooraf. Je ziet of hoort iets, een herinnering, een beeld flitst door je heen. Soms iets dat haast niet te achterhalen is, hormoonwisselingen bijvoorbeeld, of je wordt angstig of bezorgd wakker. Heb je iets gedroomd?

Dan plopt de emotie (primaire emotie) op, waar je vervolgens over gaat nadenken (cognitieve emotie) en waardoor je in actie komt. Eropaf! Of misschien trek je juist terug of bevries je. Deze laatste reacties ken je wel als fight, flight en freeze.

Emoties hebben zowel een gedrags- en een cognitieve component, als een fysieke component. Je emotie is belichaamd; je kan haar in je lichaam voelen.
Emoties kunnen je zo in beslag nemen dat je er last van hebt. Of dat anderen er last van hebben dat jij je uit of gedraagt zoals je doet. Dat is het minder fijne ervan. Daarom is het handig als je ze kan bijsturen, reguleren.

We hebben vooral geleerd erover te praten

Binnen de ggz en in de hulpverlening is emotieregulatie vooral: praten. Cliënten krijgen te maken met cognitieve gedragstherapeutische technieken zoals: je gedachten uitdagen of ontspannen, of ander gedrag proberen te doen. Die focus op gedrag en cognitie doet het fysieke aspect van emoties tekort, vind ik.

Sander Koole vindt dat ook. Hij is hoogleraar Klinische Psychologie, oprichter van het VU Emotielab, en boeiende spreker in de Opleiding tot RegisterWandelcoach. Hij onderkent als geen ander het belang van belichaamde emotieregulatie. Emoties zitten immers vast aan allerlei fysieke processen. En die processen kun je voelen in je lichaam.

Bijvoorbeeld als een dichtgeknepen keel. Of als een knoop in je maag. Een last op je schouders. Knikkende knieën. Trillende handen, een zwetend voorhoofd, een droge mond, op elkaar bijtende kaken, knarsende tanden, rommelende darmen en ook: vlinders in je buik! De sensaties waar ze voor staan zijn levensecht.

De mooiste vraag is: waar voel je dat in je lichaam?

Ik stel Christa voor om die plek in haar lichaam te onderzoeken. De plek waar de emotie zich laat voelen.

Haar eerste reactie is dat ze vooral van dat vervelende gevoel in haar maag áf wil. Kan ze niet gewoon net doen alsof het er niet is? Ze moet zelf lachen terwijl ze die vraag stelt. Nee, dat zal haar niet helpen. Dus ja, ze wil het doen.

We wandelen even in stilte en ik begeleid haar nog eens kort met de Basiswandeling. Als we zo een tijdje rustig wandelen, vraag ik haar ernaartoe te ademen. Kan ze zich voorstellen dat haar ademgolf als het ware door die plek in haar maag gaat? Ja, dat lukt. Zo creëert ze voor zichzelf de ruimte om haar emotie beter te onderzoeken.

Ik zeg: ‘Breng rustig je adem naar de plek in je lichaam waar je het het meest voelt. Zonder verwachtingen. Met zo’n ontvankelijke belangstelling waarin alles goed is, precies zoals het zich aandient.’

Laat het waar zijn

In het vervolg van de coachwandeling stel ik vragen die haar helpen om bij de emotie te blijven. Onder meer deze:

Als dat wat je voelt in je maag een vorm zou hebben, welke vorm zou dat kunnen zijn?

Christa zegt dat het metalen strengen zijn, die zich uitstrekken van haar keel tot in haar maag. Er wordt als het ware aan getrokken, aan die strengen. En dat het voelt alsof ze vastzitten.

Dan vraag ik haar om door die strengen heen te ademen. De strengen mee te nemen in de ademhaling: ‘Laat ze maar zijn. Want dit is wat je op dit moment voelt.’

Na een paar minuten kijkt Christa me aan: ‘Er is iets gesmolten daarbinnen. Het voelt minder zwaar. Ik voel me zacht.’

We kijken samen verder naar de situatie met haar collega, maar nu vanuit een heel ander gevoel. Dat geeft helderheid en een nieuw perspectief.

Onmisbare tips bij dit tere wandelcoach-werk

• Deze coachoefening gaat om het mild onderzoeken van emoties. De insteek mag open en zonder verwachtingen zijn, zowel bij jou als de coachee. Het effect is elke keer anders. Je kan er niet bewust op aansturen dat vervelende sensaties verdwijnen. Soms worden de gevoelens groter, soms kleiner. Vaak veranderen ze.
• Stel open vragen. Vraag dus niet: welke kleur heeft de emotie? Dan dring je je coachee op dat het een kleur moet hebben. Misschien is dat wel niet het meest in het oog springende voor je coachee. Vraag in plaats daarvan: áls het een kleur zou hebben, welk kleur dan? Je kunt ook vragen naar een eventuele vorm of bijbehorend woord. Naar materie of dat de vormen wisselen.
• Hierboven stipte ik aan dat we veel uitdrukkingen kennen die emoties omschrijven. Wees je ervan bewust dat iedereen z’n eigen unieke beelden en beeldtaal heeft. Zoals Christa haar ‘strengen’.
• Waak ervoor dat je coachee in een verhaal schiet. Dat gebeurt gemakkelijk. Wanneer hij een herinnering vertelt, breng hem dan terug naar het ervaren van de emotie. Het gaat louter om het waarnemen en laten zijn.
• Doe deze oefening bijvoorbeeld aan het eind van de Basiswandeling. Dan kun je vragen: welke plek in je lichaam vraagt nu de meeste aandacht? Of als iemand tijdens de coachwandeling aangeeft dat hij niet lekker in z’n vel zit. Dan kun je vragen: is er een plek in je lichaam waar je dit voelt?

Waar voel jij emotie?

Zelf doe ik deze oefening geregeld. Vaak ervaar ik dat ik een soort fles voelde, van mijn keel tot in mijn maag. Fragiel en toch hard, stevig glas. Dat beeld en die kwaliteiten kwamen bij me op.

Zonder context te geven: waar en hoe voel jij emotie? Als het een vorm of kleur zou hebben, welke dan?

Vertel het ons in het reactieveld.

PS: Op 11 mei start de nieuwe Wandelcoach Opleiding. Het kan nog! Je bent klaar op 30 november en kun je alle opgedane kennis begin 2024 meteen gaan toepassen.
Want januari is een moment dat veel mensen iets anders willen met hun loopbaan en leven. Ze willen een goede start maken in het nieuwe jaar en kunnen daar vaak goede coaching bij gebruiken. En dan is het mooi als jij die goede basis voor wandelcoaching hebt.

Lees hier meer over de Wandelcoach Opleiding.
Meld je hier aan.
Heb je vragen? Mail naar

Je bent natuurlijk van harte welkom.

Hartelijke groet,
Hilde Backus, Wandelcoach/Psycholoog NIP A&O

© Wandelcoach.nl | Het Coach Bureau