Emoties in het lichaam: Knoop in je maag, brok in je keel

Coachee Christa komt in hoog tempo aanlopen. Ze heeft een frons in haar gezicht. Ze barst meteen los, ze struikelt over haar woorden. Er volgt een verhaal waarin een collega een vervelende rol speelt. Ze raakt buiten adem.

‘Hoe is het?’ vraag ik. Ze antwoordt met een afgeknepen stem ‘ik weet het niet’…

We doen de Basiswandeling. Haar tempo verlaagt, ik hoor haar ontspannen zuchten en Christa komt weer wat bij. 

Christa geeft aan dat ze de laatste weken moeite had met inslapen. Dan lag ze eerst nog een tijd te piekeren. De problemen met haar collega had ze wel met haar manager besproken, maar dat had het voor haar niet lichter gemaakt. Integendeel. Ze zegt: ‘Ik blijf maar die knoop in mijn maag houden. Echt zo’n rotgevoel dat ik niet wil.’ Emoties in het lichaam kunnen je goed dwars zitten.

Emoties in het lichaam

Emoties vertellen je wat belangrijk voor je is. Waar je bang voor bent, verdriet of boosheid over voelt, waar je van walgt of blij van wordt. Zo geven ze richting aan je leven.

Een emotie komt niet uit de lucht vallen. Er gaat altijd iets aan vooraf. Je ziet of hoort iets, een herinnering, een beeld flitst door je heen. Soms iets dat haast niet te achterhalen is, hormoonwisselingen bijvoorbeeld, of je wordt angstig of bezorgd wakker. Heb je iets gedroomd, iets op tv gezien?

Dan plopt de emotie (primaire emotie) op, waar je vervolgens over gaat nadenken (cognitieve emotie) en waardoor je in actie komt. Eropaf! Of misschien trek je juist terug, bevries je of ga je je best doen. Deze laatste reacties ken je wel als fight, flight, freeze of please.

Emoties hebben zowel een gedrags- en een cognitieve component, als een fysieke component. Je emotie is belichaamd; je kan haar in je lichaam voelen.
Emoties kunnen je zo in beslag nemen dat je er last van hebt. Of dat anderen last hebben van jouw emoties. Dat is het minder fijne ervan. Daarom is het handig als je ze kan bijsturen, reguleren.

We hebben vooral geleerd om erover te praten

Binnen de GGZ, in de hulpverlening en in bijna alle coaching betekent emotieregulatie: praten. Cliënten krijgen te maken met cognitieve gedragstherapeutische technieken zoals: je gedachten uitdagen of ontspannen, of ander gedrag proberen te doen. Die focus op gedrag en cognitie doet het fysieke aspect van emoties tekort, vind ik.

Sander Koole vindt dat ook. Hij is hoogleraar Klinische Psychologie, oprichter van het VU Emotielab, en wég van wandelcoaching. Hij onderkent als geen ander het belang van het erkennen van emoties in het lichaam: belichaamde emotieregulatie. Emoties zitten immers vast aan allerlei fysieke processen. En die processen kun je voelen in je lichaam.

Bijvoorbeeld als een dichtgeknepen keel. Of als een knoop in je maag. Een last op je schouders. Knikkende knieën. Trillende handen, een zwetend voorhoofd, een droge mond, op elkaar bijtende kaken, knarsende tanden, rommelende darmen en ook: vlinders in je buik! De sensaties waar ze voor staan zijn levensecht.

Vraag: waar voel je dat in je lichaam?

Christa wil haar emoties wel onderzoeken. Hoewel ze graag van dat vervelende gevoel in haar maag áf wil realiseert ze zich dat ze zich als een ontvankelijke onderzoeker wil opstellen. Ze is ook nieuwsgierig.

We wandelen even in stilte en ik begeleid haar nog eens kort met de Basiswandeling. Als we zo een tijdje rustig wandelen, vraag ik haar ernaartoe te ademen. Kan ze zich voorstellen dat een zachte ademgolf als het ware door die plek in haar maag gaat?

Ja, dat lukt. Zo creëert ze voor zichzelf de ruimte om haar emotie verder te onderzoeken.

‘Breng rustig je adem naar de plek in je lichaam waar je het het meest voelt. Zonder verwachtingen. Met onderzoekende belangstelling waarin alles goed is, precies zoals het zich aandient.’

Laat emoties in het lichaam waar zijn

In het vervolg van de coachwandeling stel ik vragen die haar helpen om juist bij de emotie te blijven (en niet ervan af te gaan hoe graag ze dat ook wil). Onder meer deze:

Als dat wat je voelt in je maag een vorm zou hebben, welke vorm zou dat kunnen zijn?

Christa ervaart metalen strengen, die zich uitstrekken van haar keel tot in haar maag. Er wordt als het ware aan getrokken, aan die strengen. En dat het voelt alsof ze vastzitten.

Dan vraag ik haar om met aandacht en zacht door die strengen heen te ademen. ‘Laat ze maar zijn. Want dit is wat je op dit moment voelt.’

Na een paar minuten kijkt Christa me aan: ‘Er is iets gesmolten daarbinnen. Het voelt minder zwaar. Ik voel me zacht.’ We wandelen nog een tijdje waarin ze de veranderingen wat laat uitdijen. Ze ziet nu pas hoe ze de hele tijd heeft gestreden tegen haar emoties, en dus tegen zichzelf. Zonde.

Dan kijken we opnieuw naar de situatie met haar collega, maar nu vanuit een heel ander gevoel. Dat geeft helderheid en een nieuw perspectief.

Onmisbare tips bij dit tere wandelcoach-werk

• Deze coachoefening gaat om het mild onderzoeken van emoties. De insteek mag open en zonder verwachtingen zijn, zowel bij jou als de coachee. Het effect is elke keer anders. Je kan er niet bewust op aansturen dat vervelende sensaties verdwijnen. Soms worden de gevoelens groter, soms kleiner. Vaak veranderen ze.
• Stel vragen die ruimte geven. Vraag dus niet: welke kleur heeft de emotie? Dan dring je je coachee op dat het een kleur moet hebben. Misschien is dat wel niet het meest in het oog springende voor je coachee. Vraag in plaats daarvan: áls het een kleur zou hebben, welk kleur dan? Je kunt ook vragen naar een eventuele vorm of bijbehorend woord. Naar materie of dat de vormen wisselen.
• Hierboven stipte ik aan dat we veel uitdrukkingen kennen die emoties omschrijven. Wees je ervan bewust dat iedereen z’n eigen unieke beelden en beeldtaal heeft. Zoals Christa haar ‘strengen’.
• Waak ervoor dat je coachee in het verhaal schiet. Dat gebeurt gemakkelijk. Christa begon ook ineens weer over haar collega. Wanneer hij/zij een herinnering vertelt, breng hem/haar dan terug naar het ervaren van de emotie. Het gaat louter om het waarnemen en laten zijn.
• Doe deze oefening bijvoorbeeld aan het eind van de Basiswandeling. Dan kun je vragen: welke plek in je lichaam vraagt nu de meeste aandacht? Of als iemand tijdens de coachwandeling aangeeft dat hij niet lekker in z’n vel zit. Dan kun je vragen: is er een plek in je lichaam waar je dit voelt?

Wat is jouw ervaring met emoties in het lichaam?

Zelf doe ik deze oefening geregeld. Vaak ervaar ik dat ik een soort fles voelde, van mijn keel tot in mijn maag. Fragiel en toch hard, stevig glas. Dat beeld en die kwaliteiten kwamen bij me op.

Zonder context te geven: waar en hoe voel jij emotie in het lichaam? Als het een vorm of kleur zou hebben, welke dan?

Vertel het ons in het reactieveld, ik ben benieuwd.

© Wandelcoach.nl | Het Coach Bureau

—-

Leer hoe je natuur én het lichaam zinvol betrekt in de Wandelcoach Opleiding. De nieuwe groepen in het nieuwe jaar zijn bijna vol!

Doe mee met de Post-Hbo Wandelcoach Opleiding en verrijk jezelf, jouw leven én dat van anderen.

Al onze najaarsgroepen zijn al weer gestart met enthousiaste studenten en bevlogen opleiders. De Wandelcoach Opleidingen die starten in het nieuwe jaar in Bunnik en Deventer zitten alweer bijna vol. Je kunt je dit jaar nog aanmelden voor het oude tarief. Volgend jaar gaat het tarief omhoog.

Wil je ook een verfrissend nieuwe aanpak ontdekken die je zekerheid, rust, houvast en richting geeft in je coachwandeling? En waarbij je leert hoe natuur betekenisvol wordt voor je coachees, zonder dat het vaag of zweverig wordt? En waarbij ontdekt wat je nog meer kunt doen dan alleen wandelen? Op weg naar resultaat waar je coachee echt mee geholpen is. Je leert ook hoe je op weg kunt naar klanten in de Post Hbo-Wandelcoach Opleiding.

Hartelijke groet,
Hilde Backus, Wandelcoach/Psycholoog NIP A&O

© Wandelcoach.nl | Het Coach Bureau